ՀՈԳԵՃԱՇ

«Ե­ղաւ ժա­մա­նակ երբ մենք խնդա­ցինք երբ լա­լու էինք Եւ հա­կա­ռա­կը ինք­նա­բե­րա­բար ե­ղաւ կեան­քի լար»:

Ս. Ար­մէն

Սրտա­ռուչ եր­գեր շատ կան նա­յած ա­ռիթ­նե­րու. ին­ծի հա­մար ա­նոնց­մէ մէկն է «Վեր­ջին Զան­գը»... ոչ ա­նոր հա­մար, որ ապ­րած եմ այդ պա­հը, այլ ընդ­հակա­ռա­կը: Ու­րեմն հասկ­նա­լի է. ան­կա­տար իղձ մը կը կա­պէ զիս կա­րօ­տով, սա­կայն ջեր­մա­նա­լով ա­նոնց­մով, ո­րոնք ոչ միայն այդ պա­հը ապ­րած են, այլ շա­րու­նա­կած են մագլ­ցիլ վեր, մին­չեւ դոկ­տո­րա­կան...։

­Բայց կա­րօ­տը կը կոտ­տայ...։­

Առ այդ հե­տաքր­քիր եմ ու­սում­նա­կան հար­ցե­րով (սե­փա­կան ճա­նա­պար­հով), ո­րոնք այն­քան անհ­րա­ժեշտ են մա­կար­դակ տա­լու, կո­փե­լու եւ բարձ­րաց­նե­լու ազ­գի զա­ւակ­նե­րը. եւ մենք՝ հա­յերս, հե­տա­մուտ ե­ղած ենք ու հիմ­նած վար­ժա­րան­ներ, ճե­մա­րան­ներ եւ ին­չո՞ւ չէ հա­մալ­սա­րան Հայ­րե­նի­քէ դուրս, որ կը կո­չուի Սփիւռք:

Կոտ­տա­ցող վէրք մը կայ սա­կայն բա­ցուած՝ երբ կը փա­կուի եր­կու բա­րե­սիրտ ազ­գա­յին­նե­րու՝ Կա­րա­պետ եւ Գրի­գո­րի կտա­կով Կիպ­րո­սի «Մել­գո­նեան Կրթա­կան Հաս­տա­տու­թիւ­նը», որ կ՚ա­նուա­նուի ն­­աեւ «Լու­սոյ Տա­ճար», ո­րու հիմ­նադ­րու­թեան 90-ա­մեա­կին առ­թիւ կը կա­տա­րուի հա­ւաք՝ Յու­լիս 14-21, ո­րուն ներ­կայ կ՚ըլ­լան 200 մել­գո­նեան­ցի­ներ: Տքթ. Մի­նաս Գ­­ո­ճա­յեան կ­­ը ներ­կա­յացն­է՝ «Ու­­­շագ­րաւ եր­եկ­ոն­եր­էն մէկն էր ՄԿՀ-­ի շրջա­փա­կին մէջ կազ­մա­կերպ­ուած շք­­եղ խրախ­ճան­քը»... «Օր­ուան գլխա­ւոր պատ­գա­մա­խօսն էր վաս­տա­կա­շատ ուս­ուց­իչ, տնօր­էն եւ գե­ղան­կար­իչ Պրն. Վար­դան Թաշ­ճեան»: (Մե­ն­ք ալ ամբ­ող­ջացն­ել­ու հա­մար Վար­դան Թաշ­ճեա­նի մաս­ին տրուած­ներ­ը, ան է՛ նա­եւ Նա­ր­եկ Ազ­գա­յին վար­ժա­րան­ի (Նիկ­ոս­իա) հո­գա­բար­ձութ­եան ա­տե­նա­պետ): Շա­րու­նա­կել­ով նկա­րագ­րա­կա­նը՝ «Յա­ջորդ օր­ը դար­ձեալ հաս­տատ­ութ­եան շրջա­փակ­ին մէջ տեղ­ի ու­նե­­ցաւ ՄԿՀ ուս­ու­ցիչն­եր­ու նու­իր­ուած խրախ­­ճանք», ուր՝ «իր­ենց յուշ­եր­ուն ընդ­մէ­ջ­էն շեշտ­ե­ցին Մելգ­ոն­եա­նի դեր­ը եւ ա­նոր վե­րա­բաց­ման անհ­րաժ­եշ­տութ­իւն­ը...»:

Ուր­եմն՝ Գեր­եզ­մա­նա­ցած ՄՀԿ-ն տա­կաւ­ին գոր­ծա­ծել­ի է... եթ­է ոչ իբ­րեւ «Լուս­ոյ Տա­ճար», այլ խրախ­ճանք­ի եւ ի­րար­մով զ­­ուար­ճա­նա­լու վայր... եւ... «Լիա­յոյս ենք, որ Լու­ս­ոյ Տա­ճա­րը իր դռն­եր­ը կը բա­նայ ա­պա­գայ ս­­ե­րունդ­ներ­ուն հա­մար, ի փառս 110-ա­մեայ հա­մա­հայ­կա­կան այս Մ­­եծ Միութ­եան»:

Ի՞նչ տու­եալ­ներ­ու վրայ հիմն­ուած է այս «լիա­յու­սութ­իւն­ը», ան­յայտ է (բան մ­­ը, որուն կը սպաս­ու­ի ա­ւել­ի քան 10 տար­ին­եր­է), ի բաց ա­ռեալ հայ­կա­կան ե­րազկ­ոտ­ութ­եան, ա­ռաւ­ել՝ փա­ղաք­շանք Բա­րե­գոր­ծա­կա­նի «խի­զախ» յանձ­նա­ռու­նե­րու, ո­րո­նք միա­ձայ­նու­թե­ամբ (անգ­նա­հա­տե­լի միա­ձայ­նու­թի­ւն), ո­րո­շե­ցի­ն փա­կե­լ զայն, ուր պի­տի դրոշ­մուէ­ր՝

«Գի՛ր սի­րէ­, ղա­լա՛մ սի­րէ­, դա՛վ­թար սի­րէ­» (Սա­յե­աթ Նո­վա) խրա­տա­կա­նը­։

­Գա­լո­վ հ­րա­ւի­րա­տոմ­սի­ն... ե­թէ ը­սե­մ սեւ գոյ­նի է, ան ալ ե­րանգ­նե­րը ու­նի ­- Պետ­րո­ս Դու­րեա­նի մէկ խօս­քը յի­շել­ով - «դամ­բա­նի մրու­րի»­, կամ ած­խա­գոյ­ն ըս­ենք: Իսկ գրու­թիւ­նը՝ լրիւ անգ­լե­րէն­, ուր Մես­րոպ­ը ծուա­րած է միայն ՄԿՀ­-ի մէջ, մինչ կռնա­կին­՝

«An eye for an eye
Makes the whole world blind»
Mahatma Ghandi

«Աչք աչ­քի հա­մար
Ամ­բողջ աշ­խար­հը կ՚ը­նէ կոյր»։
­Մա­հաթ­մա Կան­տի

­Այ­սինքն ի՞նչ... լռե՞լ, չհա­կա­դար­ձե՞լ, հա­մա­կեր­պի՞լ։

Յ.Գ. Սիւ­նակ մը ու­նին­ք «Աշ­խար­հի տա­րօ­րի­նա­կու­թիւ­ննե­րէն­». թո­ղու­նք աշ­խար­հը իր վի­ճա­կին, անց­նինք մեր տա­րօր­ի­նա­կու­թիւ­ն­նե­րէն այս մէկ­ուն- ­փող կը հնչեց­նեն­ք, ղօ­ղանջ­ներ կը բարձ­րաց­նեն­ք՝ Ա­րեւմ­տա­հա­յե­ր­է­նի պաշտ­պա­նու­թեա­ն եւ պահ­պա­նու­թեա­ն միջ­ոց­ներ կը փնտռենք ու «Լու­սոյ Տա­ճար»ի լոյ­սե­րը կը մա­րեն­ք...։

­Գա­լով Կան­տիի­ն՝

­Մէջ­բե­րու­մ մը Ռա­պին­տրա­նաթ Դա­կո­րի «Պար­տիզ­պա­նը» գիր­քին յա­ռա­ջա­բա­նէն, Ս. Ու­մա­ռեա­նի կող­մէ գ­­րուած.-

«1914 թուա­կա­նին Բրի­տա­նա­կան կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը ն­­րան շնոր­հում է Պա­րո­նե­թի տիտ­ղո­սը, սա­կայն 1919 թուա­կա­նին, երբ բրի­տա­նա­կան զօր­քե­րը Ար­միթ­սա­րում գըն-դա­կա­հա­րե­ցին հ­ն­դիկ ապս­տամբ, ան­զէն ժո­ղո­վուր­դին, Դա­կո­րը հրա­ժա­րուեց այ­դ տիտ­ղո­սից եւ միեւ­նոյն ժա­մա­նակ նա­մակ գրեց ան­գլիա­կան խմբե­րի կ­­ող­մի գո­րծա­կալ, քա­ղա­քա­կան րէակ­սի­ոն գոր­ծիչ Մա­հաթ­մա Կա­րամ­չանդ Կան­տիին, մե­ղադ­րե­լով նր­­ան ա­րիւ­նա­հե­ղու­թեա­ն հա­մար»:

Շատ տա­րա­ծուած է Կան­տիի այ­սպէս կո­չ-ւած «կրա­ւո­րա­կա­ն դի­մադ­րու­թեան» մա­սին, մ­­ինչ բ­­ո­լո­րո­վի­ն այլ է ի­րա­կա­նու­թիւ­նը՝ յ­­աղ­թա­նա­կի հաս­նե­լու:­

Պէտք է ա­ռար­կա­յա­կան ըլ­լալ­: Այս պատ­մու­թիւն է­, ո՛չ սի­րա­վէպ:

ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ

«Զարթօնք», Լիբանան