ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ԵՐԵՒՈՅԹ ՄԸ

Հա­զուա­գիւտ կեր­պով կը պա­տա­հի, որ օ­տար մը հա­յե­րէն սոր­վի։ Ընդ­հան­րա­պէս հայ մար­դոց օ­տար կո­ղա­կից­ներն են որ հա­յե­րէն կը սոր­վին եւ կը շա­ղուին մեր ապ­րե­լա­կեր­պին հետ։ Սա ալ ա­ւելց­նեմ, որ վե­րո­յի­շեալ պա­րա­գա­յին՝ հա­յե­րէն սոր­վի­լը ստի­պո­ղա­կան չըլ­լար, այլ սի­րա­յօ­ժար կեր­պով։

Մեր այս պատ­մու­թեան հե­րո­սու­հին՝ Քար­մուն Խու (Karmun Khoo), հա­յու մը օ­տար կո­ղա­կի­ցը չէ, այլ Սին­կա­փուր ծնած եւ այժմ Աւստ­րա­լիա ապ­րող ման­կա­մար­դու­հի մը, որ սի­րա­հա­րուած է հա­յե­րէն լե­զուին։

Քար­մուն սա­հուն կեր­պով կը խօ­սի ֆրան­սե­րէն, սոր­ված է սպա­նե­րէն եւ գեր­մա­նե­րէն եւ հի­մա կեդ­րո­նա­ցած է սոր­վե­լու լա­տի­նե­րէն։ Ան կը ծրագ­րէ եր­թալ Մեծն Բրի­տա­նիա, պատմ­ութ­իւն ու­սա­նել­ու հա­մար։

Քար­մուն հայ­եր­էն լեզ­ու­ին ծան­օ­թա­ցած է Հայ­կա­կան հա­մա­ցան­ցա­յին հա­մալ­սա­րան­ին (Armenian Virtual College) միջ­ո­ցաւ։ Իր հա­մա­ցան­ցա­յին ուս­ուց­իչն է (online instructor) Մար­ի­նա Խա­չա­տու­րեան, որ­ու մա­սին շատ գո­վա­սանք­ով կ՚ար­տա­յա­տու­ի ան։

Քար­մուն սահ­ուն կերպ­ով կը խօս­ի ա­րեւ­ե­լա­հայ­ե­րէն եւ կը ծրագր­է օր­ին մէկ­ը այ­ցել­ել Հա­յաս­տան եւ ան­ձամբ ծան­օ­թա­նալ հայ մշակ­ոյթ­ին ու կեն­ցա­ղին, նե­րա­ռեալ հայ­կա­կան կ­­ե­րա­կուր­ներ­ը, ե­րաժշ­տութ­իւն­ը եւ ա­ւան­դութ­իւն­ներ­ը։ Ան յատ­կապ­էս կ՚ուզ­է տեսն­ել Գառն­իի հե­թա­նո­սա­կան տա­ճա­րը։

Քարմ­ուն հիա­ցած է հայ­կա­կան տա­ռե­ր­ուն։ Ըստ ի­րեն, գրել­ու լա­ւա­գոյն ձեւ­եր­էն մէկ­ը կը ներ­կա­յացն­է ան՝ աշ­խարհ­ով մէկ։ Ան կ­­ը խորհ­ի նա­եւ, որ Հա­յաս­տան պէտք է ճանչց­ու­ի որպ­էս աշ­խարհ­ի հնա­գոյն քա­ղա­քակրթ­ու­թիւն­­ներ­էն մին՝ Բա­բե­լո­նի­, Պարս­կաս­տա­նի եւ Ե­գիպ­տո­սի կող­քի­ն։

­Սա իս­կա­պէս հրաշ­քի հա­մա­զօ­ր ե­րե­ւո­յթ մըն է, երբ նկա­տի առ­նենք, թէ որ­քան հա­յեր կան՝ ի սփիւռս աշ­խար­հի­, ո­րո­նք կը դժկա­մի­ն հա­յե­րէ­ն խօ­սե­լու…

Մեծն Լոս Ան­ճե­լը­սի հայ­կա­կան գա­ղու­թը բախ­տա­ւո­րուած է տա­սը հայ­կա­կան վար­ժա­րան­նե­րով։ Այ­ցե­լե­ցէ­ք ո­րե­ւէ վար­ժա­րան զբօ­սան­քի պա­հուն եւ պի­տի լսէք միայն անգ­լե­րէ­ն։ Ցա­ւա­լի այս ե­րե­ւոյ­թը դժբախ­տա­բար կը ծա­ւա­լի նաե­ւ ըն­տա­նիք­նե­րէ­ն ներս։ Պատ­ճա­ռա­բա­նու­թի­ւննե­րը շատ են, սա­կայն ար­­դա­րա­նա­լի չեն ա­նոնք եր­բեք։ Օ­րի­նակ՝ տան մէջ, մենք մեր զա­ւակ­նե­րուն հետ անգ­լե­րէ­ն կը խօ­սի­նք, որ­պէ­սզի բա­րե­լա­ւենք մեր լե­զուն։ Կամ՝ անգ­լե­րէ­ն կը խօ­սի­նք, որ­պէ­սզի ա­նա­րատ մնայ ա­նոնց անգ­լե­րէ­ն լե­զուի տի­րա­պե­տու­թիւ­նը­։

­Մենք շատ լաւ գի­տե­նք, որ մա­նուկ մը կրնայ մի քա­նի լե­զու­նե­րու տի­րա­նալ միեւ­նոյն ժա­մա­նակ։ Վկայ՝ Մի­ջի­ն Ա­րե­ւե­լք ծ­նած ու հա­սակ ա­ռած մեր սե­րուն­դի զա­ւակ­նե­րը­, ո­րո­նք կը տի­րա­պե­տե­ն հա­յե­րէ­նի կող­քին՝ ա­րա­բե­րէ­նի­, անգ­լե­րէ­նի եւ ֆրան­սե­րէ­նի…

Վկայ՝ մեր հե­րո­սու­հի Քար­մու­նը­, որ ուշ տա­րի­քի­ն սոր­ված է եւ այժմ սա­հուն կեր­պո­վ կը խօ­սի հա­յե­րէ­ն՝ տի­րա­պե­տե­լով նաե­ւ անգ­լե­րէ­նի­, ֆրան­սե­րէ­նի­, սպանե­րէ­նի եւ գեր­մա­նե­րէ­նի­։ Կա­մե­նա­լը՝ կա­րե­նալ է­, պի­տի ը­սե­մ ես եւ կոչ պի­տի ու­ղե­մ բո­լո­ր հա­յե­րուն, որ կառ­չած մնան ի­րե­նց պա­պե­նա­կան լե­զուի­ն եւ չզլա­նան փո­խան­ցել հա­զուա­գիւտ այդ ժա­ռան­գը, ի­րենց յա­ջո­րդ սե­րունդ­նե­րուն։

Յի­շե­նք Սիլ­վա Կա­պու­տի­կե­ա­նի «Խօսք իմ Որ­դուն» բա­նաս­տե­ղծու­թի­ւնը­, որ կը վեր­ջա­նայ հե­տե­ւե­ալ տո­ղե­րո­վ.

Ու տե՛ս, որ­դիս, ու՛ր էլ լի­նե­ս,

Այս լուս­նի տակ ու՜ր էլ գնաս,

Թէ մօ՛րդ ան­գամ մտքիցդ հա­նես­,

Քո մա՜յր լե­զուն չմո­ռա­նա՛ս։

Իսկ ես պի­տի ա­ւելց­նեմ, որ մայր լե­զուն չմոռ­նա­լու հա­մար, պէտք է միշտ խօ­սիլ հա­յե­րէ­ն եւ վերջ։

Ար­դար ըլլ­ա­լու հա­մար պէտք է ա­ւելց­նեմ, որ հա­յե­րէ­ն խօ­սե­լու դժկա­մութ­իւ­նը ս­­ահ­մա­նուա­ծ չէ Ա­մե­րի­կա եւ Գա­նա­տա ապ­րող հայ բնակ­չութ­եան հա­մար։ Ար­ժան­թին, Ֆրան­սա, Անգ­լիա եւ այլ տե­ղեր ապ­րող հա­յերն ալ՝ յատ­կա­պէս պա­տա­նի­նե­րն ու ե­րի­տա­սարդ­նե­րը, կը դի­մա­կա­լեն նոյն դժուա­րու­թիւ­նը՝ ցա­ւօք ի սիրտ…:

ԳԷՈՐԳ ՔԷՕՇԿԷՐԵԱՆ

«Զարթօնք», Լիբանան