ԵՐԿՐԱՅԻՆ ԴՐԱԽՏ
Այս մէկը հեքիաթ չէ, հեռաւոր Ամերիկայի բարքերէն ալ չէ, այլ պատահած է հետս ու ընթացքը աւարտած չէ տակաւին. Կը յուսամ միջնորդ մը գտնել եւ խնդիրը կարգադրել:
Սկսինք: Քանի որ մարդ արարածը բաւարարուիլ չի գիտեր, մեր փոքրիկ տունէն քիչ մը աւելի մեծ տուն փոխադրուիլ ուզեցինք, փնտռեցինք, վերջ ի վերջոյ գտանք: Ուրեմն ծանօթի մը հետ, որ տանտիրոջ ալ ծանօթ կ՚ըլլար, ձեւով մը իբրեւ միջնորդ գացինք տանտիրոջ խանութը: Ընթացքին խօսակցութենէ ետք, տանտէրը հարց տուաւ. «Պարոնին ամսականը քանի՞ է», ըսի հարիւր յիսուն ոսկի է, այդ ալ ձեզի պիտի տայ: Անշուշտ քիչ մը տարօրինակ թուաց պատասխանս, այլապէս ինչո՞ւ թէ՛ տանտէրը, թէ՛ մեր «միջնորդ» բարեկամը քիչ մը շարժումներ պիտի ընէին: Աւելցնելով ըսի. «Եթէ ամսականս հազար ոսկի է եւ այդ ալ զանազան տեղերէ պիտի տրամադրեմ ու քեզի ոչինչ մնաց, ի՞նչ օգուտ է...»։ Քիչ մը եւս խօսակցութենէ ետք ըսաւ. «Դուն ուրեմն պսկլէթ-ճիին տղա՞ն ես... բարի եկար» եւայլն ու ամէն ինչ սպասուած անուշութեամբ աւարտեցաւ: Իրենք՝ տանտէրն ու տիկինը զաւակ չունէին, մենք ունէինք երկու փոքրիկներ: Տարիներու ընթացքին ձեւով մը եղած էինք «մէկ ընտանիք»: Եւ ինչպէս կեանքին օրէնքն է տանտէրը հանգչեցաւ ի Տէր, մնաց տիկինը ու այդ ալ, մի քանի տարիներ ապրելէ ետք, իր ամուսնոյն հետեւեցաւ: Մեր յարկաբաժինը նուիրած էր եկեղեցիին: Մինչ այդ ինք առաջարկեց, որ տունը գնեմ, համաձայնեցանք... եւ վարձքս այդ օրերու գինով, երկու հարիւր քառասուն ինը հազար էր: Բայց եկուր տես, որ պետական պաշտօնեան, վարձքի արժէքի (իմըդ դա՚աժիր) այնպէս մը գին է դրեր, որ քաղաքապետարանին (պալատիյէ) պէտք է վճարէի երեք հարիւր քսանհինգ հազար... անշուշտ տարեկան տուրք:
Այսինքն, աւելի քան տան վարձքս էր...։
Եւ դեռ արդարութի՞ւն կը խօսուի, կամ յարանուանութիւններու գոյակցութի՞ւն...։
Նախկին աշխատած ընկերութիւնս ալ այլ տեսակ չէր, չէր կրնար ըլլալ, քանի որ շուրջ հինգ հարիւր պաշտօնեաներ կային, զանազան... եւ ամէ՛ն տեսակ յարանուանութենէ, կրօնէ, կուսակցութենէ ու շարեցէք այլեւս: Հոս Լիբանան է... գրած էի, թէ այս ընկերութիւնը դրախտ է՝ գայլն ու գառնուկը կ՚ապրին միասին:
Հայրս Աղեքսանտրէթէն հոս գաղթած էր, բայց երբեք չէր կրցած հաշտուիլ Լիբանանի իրականութեան հետ: Ես հոս եմ ծնած... ոչինչ կայ փոխուած հօրս եւ իմ դիրքորոշումէն:
Հոս կենամ իմ հայկական անկեղծութեամբս ինչպէս նաեւ՝ ինծի ոչ յատուկ զսպուածութեամբ:
Ի յարգանս այլոց...։
ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ
«Զարթօնք», Լիբանան