Արհեստագիտութիւն… Երկսայրի Սուր
Հին ասացուածքը կ՚ըսէ՝ «Անհրաժեշտութիւնը գիւտին մայրն է»: Գիւտերը եւ յայտնաբերումները արդիւնք են մարդկային կեանքի անհրաժեշտութիւններուն եւ մարդկային բաղձանքին՝ աշխարհը աւելի լաւ տեղ մը դարձնելու: Օրական նոր եւ աւելի նոր նուաճումներ կ՚արձանագրուին, յատկապէս արհեստագիտութեան մարզին մէջ: Ընկերութեան եւ անհատներու կեանքերը ուղղակի եւ անուղղակի ձեւերով կ՚ազդուին արհեստագիտութեան զարգացումով: Ընկերութիւնը շատ աւելի կախեալ դարձած է արհեստագիտութենէն, այն աստիճան, որ յաճախ մտածելու կամեցողութիւնը կը նուազի նախքան քայլ մը առնելը: Այստեղ կը ներկայացնենք քանի մը նոր նուաճումներ, որոնցմէ ոմանք կրնան վիճելի ըլլալ:
*
ՀԱՅԿԱԿԱՆ «ԼՈՔԱԼԶ»Ը 10 ԵՐԿԻՐՆԵՐՈՒ ՄԷՋ
Զբօսաշրջիկներն ու զբօսավարները կապող հայկական «Լոքալզ» հարթակը յառաջիկայ քանի մը շաբաթներուն ընթացքին կը սկսի գործել միեւնոյն ատեն 10 երկիրներու մէջ: Այս մասին տեղեկացուց ընկերութեան տնօրէն Արտաւազդ Սոխիկեան:
«Լոքալզ»ը զբօսավարը եւ զբօսաշրջիկը կապող հարթակ է, որ կը նպաստէ տեղական զբօսաշրջութեան զարգացման: «Ուէպ» տարբերակով ատիկա սկսած է գործել Մայիս 2016-էն, իսկ Յուլիսէն արդէն հասանելի էր «IOS», «Android» եւ «Windows» համակարգերուն համար:
Արձանագրուելով համակարգին մէջ, զբօսաշրջիկը կը յաջողի գտնել իրեն յարմար ծառայութիւններ մատուցող զբօսավարը: Հարթակին մէջ կրնայ արձանագ-րըւիլ տուեալ երկրին մէջ ապրող ոեւէ մարդ, որ կը փափաքի զբօսավարի ծառայութիւններ մատուցել: Միջազգային շուկային մէջ կան նմանատիպ բազմաթիւ հարթակներ, որոնցմէ թերեւս կարելի է առանձնացնել «Վիաթոր»ը, որ 2014 թուականին 200 միլիոն տոլարի գնուեցաւ «Թրիփ Էտվայզըր»ի կողմէ: Սակայն շուկային մէջ արդէն գործող հարթակներէն «Լոքալզ»ը կը տարբերի անով, որ այստեղ զբօսաշրջիկը կը թելադրէ շրջագայութեան իրեն համար փափաքելի պայմանները՝ առաջարկուող դասական շրջագայութիւններուն փոխարէն:
Ըստ Արտաւազդ Սոխիկեանի, փորձառութիւնը ցոյց կու տայ, որ այս միջոցով ծառայութիւններ մատուցող զբօսավար գտնելը բաւական արագ է եւ աժան: «Լոքալզ»ի միջոցով զբօսավար եւ շրջագայութիւն գտնելով՝ զբօսաշրջիկը շուկայականէն 2.5 անգամ նուազ կը վճարէ», կ՚աւելցնէ «Լոքալզ»ի տնօրէնը:
Զբօսաշրջութեան մարզը վերջին տարիներուն մեծ փոփոխութիւններ կրած է՝ կապուած արհեստագիտութեան յառաջընթացին հետ: Այժմ տոմսերը կը գնեն ելեկտրոնային տարբերակով, կը շրջագային «Իւպեր» կամ նմանատիպ ծառայութիւններուն առաջարկած մեքենաներով, եւ «Լոքալզ»ի առաջարկած լուծումը այս շղթայի տրամաբանական օղակը կը դառնայ: Հարթակը այս պահուն կը գործէ Հայաստանի եւ Վրաստանի մէջ: Համակարգին մէջ արդէն արձանագրուած են 150 զբօսավար եւ 800 զբօսաշրջիկ, իսկ յառաջիկայ քանի մը շաբաթներուն ընթացքին «Լոքալզ»ը պիտի սկսի գործել 10 երկիրներու մէջ միեւնոյն ատեն:
«Հայկական շուկան շատ փոքր է՝ բաղդատելով եւրոպական շուկային հետ, ուր տարեկան մօտ 380 միլիոն զբօսաշրջիկ կը ճամբորդէ: Հայաստանի մէջ այդ թիւը 1.2 միլիոնի կը հասնի, որուն 10 տոկոսը միայն կ՚օգտուի զբօսավարի ծառայութենէն: Եւրոպական շուկայ մտնելը մեզի համար առաջնային խնդիր է, զոր յառաջիկային պէտք է փորձենք լուծել», կ՚ընդգծէ Արտաւազդ Սոխիկեան: Խօսելով հայկական սկսնակ ընկերութիւններու խնդիրներուն մասին, Արտաւազդ Սոխիկեան նշեց, որ յաջողութեան պատմութիւններու սակաւութեան պատճառով Հայաստանի մէջ կը զգացուի խորհրդատու կառոյցներու պակաս:
Սկսնակներու համակարգի զարգացման գործին մէջ գնահատելի աշխատանք կը տարուի նաեւ սփիւռքի արհեստագիտական մարզի մասնագէտներուն կողմէ: Սոխիկեան կը նշէ, որ արտասահմանի մէջ կան այս մարզէն ներս ազդեցիկ հայ մասնագէտներ, որոնք մեծ ներդրում ունին Հայաստանի մէջ խորհրդատուական մարզին նիւթական օգնութիւն տրամադրելու գծով:
Անդրադառնալով հայկական սկսնակ ընկերութիւններու համաշխարհային շուկային մէջ տեղ գտնելու խնդիրներուն, Արտաւազդ Սոխիկեան նշեց, որ Հայաստանի մէջ շատ յաճախ պատկերացում չկայ համաշխարհային շուկայի պահանջներուն ու խնդիրներուն վերաբերեալ:
Նշենք, որ 3-5 Հոկտեմբերին Պրազիլի մէջ տեղի ունեցած «Տեղեկատուական արհեստագիտութեան շուրջ համաշխարհային համաժողով»ի (WCIT) ծիրին մէջ «Լոքալզ»ը մրցանակի արժանացած է Զարգացող թուային լուծումներու անուանակարգին մէջ: 2019 թուականին WCIT-ը պիտի կայանայ Հայաստանի մէջ:
ՀԱՅ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԱԿԱՆՆԵՐԸ ՍՏԵՂԾԱԾ ԵՆ «5 ՃԻ» ԿԱՊԻ ՈՐԱԿԸ ՍՏՈՒԳՈՂ ՍԱՐՔ
Սարքին շնորհիւ կարելի է փորձարկել հաղորդիչին մէջ ազդանշանի թուային մշակման զանազան տեսակներ (մոտիւլէյշըն), իսկ փորձարկումներու իբրեւ արդիւնք հասկնալ, թէ ո՛ր տեսակը նախընտրելի է գործածել կապի համար: Նոր գերարագ կապի համար հիմնաչափ տակաւին չէ որոշուած, բայց ատիկա արդէն հիմա պէտք է փորձարկել՝ կողմնորոշուելու համար, թէ ատիկա ինչպէ՛ս պէտք է ըլլայ:
«Սարքը ինքը «5 Ճի» ցանցերուն մէջ պիտի չկիրառ-ւի, բայց ատոր օգնութեամբ կարելի է այդ ցանցին մէջ սարքերու համար բնութագիրներ կազմել: Այսինքն ատոնց համար սահմանել պահանջներ, թէ ինչպէս պէտք է թուայնացնել եւ գաղտնազերծել ազդա-նըշանը, հաղորդել եւ ընդունիլ, որպէսզի կապը աւելի արագ եւ որակեալ ըլլայ», յայտնեց նախագիծը մշակող, Հայաստանի Պետական ճարտարագիտական համալսարանի ռատիօարհեստագիտութեան եւ կապի համակարգերու բաժանմունքի շրջանաւարտ Լեւոն Գրիգորեան:
Սարքը կազմելու բաղադրիչները Գրիգորեանին եւ անոր ընկերներուն տրամադրած է Նէշընըլ Ինսթրումընց ընկերութիւնը: Փորձարկման համար ալկորիթմերը համալսարանականները իրենք ստեղծած են:
Սարքը արդէն ներկայացուած է նոր սերունդի ցանցերու բնաբանով գիտաժողովի ժամանակ, որ տեղի ունեցած է Սեն Փեթերսպուրկի Պոնչ-Պրուեւիչի անուան հեռահաղորդակցութիւններու պետական համալսարանին մէջ: Իսկ Հոկտեմբերի սկիզբը ատիկա ցուցադ-րըւած է Երեւանի մէջ «ՏիճիԹեք Էքսփօ-2016» ճարտարագիտական ցուցահանդէսի ժամանակ:
«5 Ճի» անլար կապի հիմնաչափը կը մշակուի իբրեւ ներկայի ամենէն արագ կապի՝ «Էլ.Թի.Ի.» (4 Ճի)ի ապագայ փոխարինող: «5 Ճի»ի համար միասնական հիմնաչափ ցարդ չկայ, բայց մշակողները կը կողմնորոշուին երկվայրկեանի մը մէջ 1 ճիկապայթ հզօրութեամբ: Նոր սերունդի կապի մոտըմները ապագային կը ծրագրուի աւելի լայնօրէն կիրառել ո՛չ միայն համակարգիչներուն եւ բջիջային հեռաձայններուն մէջ, այլ նաեւ կենցաղային ճարտարագիտութեան, ինքնաշարժներու վրայ՝ զանոնք հեռաւորութեան վրայ կառավարելու նպատակով:
«ԱՅ.ՊԻ.ԷՄ.» ԴԱՍԱՒԱՆԴՈՒՄԸ ԱՐԴԻՒՆԱՒԷՏ ԿԸ ԴԱՐՁՆԷ
«Այ.Պի.Էմ.»ը Միացեալ Նահանգներու ուսուցիչներու համադաշնակցութեան հետ միասնաբար, «Այ.Պի.Էմ. Ուաթսըն» ծառայութեան հիման վրայ ստեղծած է «Թիչըր Էտվայզըր» միջավայր, որ նախատեսուած է ուսուցիչներու աշխատանքը եւ դասաւանդման հոլովոյթը աւելի արդիւնաւէտ եւ թիրախային դարձնելու: Նախագիծի ստուգման արդէն կը մասնակցին հարիւրաւոր ուսուցիչներ:
«Թիչըր Էտվայզըր»ը կը ներկայացնէ անհատականացած տեղեկութեան աղբիւր՝ ուսուցիչներու համար: Ատիկա կ՚օգնէ անոնց աւելի լաւ պատրաստուելու դասերուն՝ ստանալով տուեալ բնաբանին առընչուող ամենէն վերջին տեղեկութիւններն ու նիւթերը: Բացի ատկէ, «Թիչըր Էտվայզր»ի օգնութեամբ ուսուցիչները տեղեկութիւն կը ստանան դպրոցականներու դասաւանդման մեթոտներու եւ կրթական չափանիշներու մասին:
Նախագիծին վրայ երկու տարի աշխատանք տարուած է: Մասնակցած է նաեւ Միացեալ Նահանգներու ուսուցիչներու համադաշնակցութիւնը: Աշխատելով «Թիչըր Էտվայզր» միջավայրին մէջ, ուսուցիչը կրնայ որեւէ հետաքրքրական բնաբանով հարցում ուղղել եւ ստանալ անհատականացած պատասխան, օգնութիւն եւ խորհուրդներ, օրինակ՝ դասաւանդութեան ծրագրաւորման վերաբերող հարցումներու պատասխաններ:
Մարդու կատարած հարցումին պատասխանելու համար «Այ.Պի.Էմ. Ուաթսըն» յաւելեալ հարցումներ կրնայ ուղղել: Երբ համակարգը կ՚անհատականացնէ հարցումը, ուսուցիչը կը ստանայ զինք հետաքրքրող հարցումին պատասխանը:
«Թիչըր Էտվայզր»ի ներկայ տարբերակը աստիճանաբար պիտի կատարելագործուի: Բովանդակութեան շտեմարանը աստիճանաբար կը համալրուի նոր նիւթերով, որոնք կը տրամադրուին հեղինակաւոր կազմակերպութիւններու կողմէ:
«ՍԱՄՍՈՒՆԿ». ԱՆՄԻՋԱՊԷՍ ԱՆՋԱՏԵՑԷ՛Ք ՁԵՐ «ԿԱԼԱՔՍԻ ՆՈԹ 7»Ը ԲՋԻՋԱՅԻՆՆԵՐԸ
Աննախընթաց քայլով մը «Սամսունկ», դադրեցնելէ ետք արտադրութիւնը վտանգաւոր նոր սարքերու, օգտագործողներուն պատուիրեց անմիջապէս անջատել «Կալաքսի Նոթ 7» բջիջայինները, որոնք անսպասելիօրէն կը բռնկին: Հոկտեմբեր 11-ին ընկերութիւնը յայտարարեց, որ ինքնաբռնկման եւ բարդերու պայթելու պատճառով «Կալաքսի Նոթ 7» բջիջայիններու արտադրութիւնն ու վաճառքը կը դադրեցնէ: Ընկերութիւնը նաեւ բոլոր ծախողներէն պահանջեց անմիջապէս դադրեցնել սարքին վաճառքը, մինչ կը քննարկուի բռնկումներուն պատճառը: Յաճախորդները բողոքած են, որ բջիջայինները կը բռնկին:
Ընկերութիւնը բացատրեց, որ թերի նիւթեր պարունակող բարդերը պէտք եղածէն աւելի կը տաքնան եւ կը բռնկին: Սեպտեմբերի սկիզբը «Սամսունկ» ամբողջ աշխարհէն հաւաքեց 2.5 միլիոն բջիջային: «Սամսունկ» առաջարկեց նաեւ պայթածները փոխարինող հեռաձայններ:
Միացեալ Նահանգներու Փոխադրամիջոցներու նախարարութիւնը արգիլեց օդանաւերով «Սամսունկ Կալաքսի Նոթ 7» բջիջայիններ փոխադրել: Ըստ նախարարութեան հրամանագիրին, ճամբորդներուն կ՚արգիլուի հեռաձայնը իրենց մօտ պահել կամ յանձնել ճամբորդութեան պայուսակներուն հետ: Օրինազանցներուն տուգանք կամ սարքի գրաւում կը սպառնայ: Նաեւ քրէական հետապնդման կ՚ենթարկուին:
Ըստ կարգ մը տուեալներու, ընկերութիւնը 17 միլիառ տոլար կորսնցուցած է սարքերուն պատճառած բողոքներուն իբրեւ հետեւանք:
Արտադրութեան անվտանգութեան խորհուրդի ղեկավար Էլիոթ Քէյ վերջերս հաւաստեց, որ ոչ ոք պէտք է մտահոգուի, որ իրենց բջիջայինը կրնայ վտանգի ենթարկել զիրենք, իրենց ընտանիքը կամ ինչքերը:
«ՍՔԱՅՓ» ԱՐԴԷՆ 9 ԼԵԶՈՒԻ «ԿԸ ՏԻՐԱՊԵՏԷ»
Տեսահեռաձայններու թարգմանութիւններու «Սքայփ» հարթակը արդէն 9 օտար լեզու «գիտէ»՝ ռուսերէն, անգլերէն, սպաներէն, չինարէն, իտալերէն, ֆրանսերէն, փորթուգալերէն, գերմաներէն եւ արաբերէն: Հարթակին նաեւ մատչելի են գրութիւններու հաղորդագրութիւններու թարգմանութիւններու համար 50-է աւելի լեզուներ:
«Սքայփ Թարգմանիչը» մատչելի է ամէն տեսակի համակարգերով օժտուած համակարգիչներու տէրերուն: «Մայքրոսոֆթ»ի ներկայացուցիչները կը պնդեն, թէ «Սքայփ Թարգմանիչ»ի գործունէութիւնը հիմնը-ւած է մեքենայով ուսուցման ճարտարարուեստին վրայ եւ կը կատարելագործուի՝ «որքան շատ օգտագործողներ կ՚ունենայ, այնքան համակարգի աշխատանքի որակը կը կատարելագործուի» սկզբունքով:
«Սքայփ»ի թարգմանչական համակարգին հիմքը կը հանդիսանայ «Մայքրոսոֆթ Թարգմանիչ» հարթակը, որ կ՚օգտագործուի ընկերութեան այլ նախագիծերու մէջ, ինչպիսիք են՝ «Պինկ Թարգմանիչ»ը, «IOS» եւ «Android»ի համար «Մայքրոսոֆթ Թարգմանիչ»ի յաւելուածները, ինչպէս նաեւ յատուկ «Մայքրոսոֆթ թարգմանիչ զրոյց Էյ.Փի.Այ.»ը:
Նշենք, որ «Սքայփ»ին մէջ ձայնային զանգերու համար թարգմանիչի ներդրման մասին «Մայքրոսոֆթ» յայտարարած էր 2014 թուականի Մայիսին, իսկ առաջին տարբերակին մէջ միայն անգլերէն-սպաներէն թարգմանութեան ծառայութիւնը մատչելի էր:
ԴԻՄԱՏԵՏՐԸ Կ՚ՕԳՆԷ ԸՆԿԵՐՆԵՐՈՒ ՀԵՏ ՃԻՇԴ ԶՐՈՅՑԻ ՍԿՍԵԼՈՒ
Դիմատետր օգտագործողները նկատած են, որ այնտեղ նոր գործառոյթ յայտնուած է: Զրուցակիցներու անուններու տակ սկսած են յայտնուիլ նշումներ, թէ ինչ բանէ աւելի ճիշդ կ՚ըլլայ սկսիլ խօսակցութեան այդ մարդուն հետ: Ընկերները խօսակցութեան «դրդե-լու» համար Դիմատետրը ցոյց կու տայ տուեալ օգտագործողին վերջին գործողութիւնը, անոր լսած վերջին երգը, վայրը, ուր ան այցելած է կամ ծրագրած նախաձեռնութիւնը:
Այս գործառոյթը այժմ կը փորձուի սահմանափակ թիւով «IOS» օգտագործողներու համար: Ցարդ յայտնի չէ, թէ ատիկա հասանելի կ՚ըլլա՞յ արդեօք բոլորին:
ԼՈՍ ԱՆՃԵԼԸՍԷՆ ՀՈՆՔ ՔՈՆԿ ՍՏՈՐԳԵՏՆԵԱՅ ՊՈՂՊԱՏԵԱՅ ՊԱՐԱՆ (ՔԷՅՊԸԼ)
Ամերիկեան «Կուկըլ» եւ «Ֆէյսպուք» ընկերութիւններու գործակցութեան ծիրին մէջ՝ Լոս Անճելըսի եւ Հոնք Քոնկի միջեւ պիտի հաստատուի 12.874 քմ. երկարութեամբ գերարագ պողպատեայ պարան, որ պիտի անցնի Խաղաղական ովկիանոսի յատակէն: Յատուկ մալուխը, որ պիտի կոչուի «Փասիֆիք լայթ քէյպըլ նեթվորք», պիտի կարենայ երկվայրկեանի մը մէջ 120 «թերապայթ» արագութեամբ տուեալներ փոխանցել: Հիմնուելով ասոր վրայ՝ «Կուկըլ» յայտարարեց, որ ատիկա կ՚ըլլայ Միացեալ Նահանգներու եւ Ասիոյ միջեւ ամէնէն արագ եւ հզօր պողպատեայ պարանը:
Ատոր շնորհիւ, «Կուկըլ» եւ Դիմատետր օգտագործողները շատ աւելի արագ համացանցի կապ կ՚ունենան:
Կը նշուի, որ «Փասիֆիք լայթ քէյպըլ նեթվորք» շահագործման կը յանձնուի 2018 թուականին:
ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ
«Ազդակ», Լիբանան