«ՇՈՒ­ՇԻ» ՊԱ­ՐԱ­ԽՈՒՄ­ԲԻՆ ՅԱՂ­ԹԱ­ԿԱՆ ԵՐ­ԹԸ

Կա­րե­լի է այս­պէս վկա­յա­կո­չել այս փա­ռա­տօ­նը՝ «Յաղ­թա­նա­կի փա­ռա­տօն»:  Վեր­ջերս մշա­կու­թա­յին բարձր մա­կար­դա­կով  «Շու­շի» պա­րա­խում­բը ներ­կա­յա­ցաւ այս մեծ ոս­տա­նի հա­յու­թեան, երբ Նիւ Ճըր­զիի Ֆե­լի­շըն գո­լէ­ճի «Ճոն Պրես­լի­ն» հան­դի­սաս­րա­հը ապ­րե­ցաւ հայ ժա­մա­նա­կա­կից եր­գա­րուես­տի եւ պա­րի ան­մո­ռա­նա­լի ամ­բող­ջա­կան պա­հեր:

1992-էն սկսեալ Ս. Վար­դան Մայր տա­ճա­րի «Շու­շի» պա­րա­խում­բը եւ ա­նոր գե­ղա­րուես­տա­կան ղե­կա­վա­րը՝ Սե­դա Բաս­քա­լեան-Գան­թար­ճեան անկտ­րում հա­ւատ­քով կը շա­րու­նա­կեն ի­րենց աշ­խա­տան­քը մեծ թի­ւով պար­մա­նու­հի­նե­րու եւ  ե­րի­տա­սարդ­նե­րու շրջա­նա­կին մէջ սիրց­նե­լով հայ պա­րը:  1995-ին Շու­շիի ա­զա­տագ­րու­մով պա­րա­խում­բը կ­­՚որ­դեգ­րէ իր ա­նու­նը հո­գե­ւին կա­պե­լով ան­դամ­նե­րը մեր ա­զա­տագ­րա­կան պայ­քա­րին ու հա­յոց Ար­ցա­խին:

Քսա­նե­րեք տա­րի­ներ ետք, ա­հա՛ ան կը շա­րու­նա­կէ կան­գուն մնալ իր հա­րիւր­տասն ան­դամ­նե­րով, մե­ծաւ մա­սամբ պա­րու­հի­նե­րէ բաղ­կա­ցած:  Պա­րա­խում­բին աշ­խա­տանք­նե­րուն ե­տին կայ մեծ թի­ւով ան­դամ­նե­րէ բաղ­կա­ցած յանձ­նա­խումբ մը, որ թի­կունք կը կանգ­նի Սե­դա­յին:

«Յի­շէ՛ 1915-ը» այս տա­րուան յայ­տագ­րին հրա­ւի­րուած էին Հա­յաս­տա­նէն թէ Մե­ծա­գոյն Նիւ Եոր­քի մեր շրջա­նէն,  տա­ղան­դա­ւոր ա­րուես­տա­գէտ­ներ, ո­րոնք ե­կան ա­ւելց­նել, ար­դէն իսկ հրամ­ցուած ո­րա­կա­ւոր յայ­տագ­րին փայլ­քը, զայն վե­րա­ծե­լով իս­կա­կան փա­ռա­տօ­նի մը:  Այս­պէս՝ օ­րուան հիւ­րը՝ Ա­րա Գէոր­գեան, որ ան­ցեա­լին ալ մաս­նակ­ցած էր «Շու­շի»ի ե­լոյ­թին, ե­րաժշ­տու­թեան ղե­կա­վար՝ Անդ­րա­նիկ Մու­րա­տեան, մե­նա­կա­տա­րող­ներ՝ Անտ­րէ, Լէյ­լա Սա­րի­բէ­կեան, Սալ­բի Մայ­լեան, Ար­մէն Յով­հան­նի­սեան, Յաս­միկ Մէյ­խա­նէ­ճեան, Սո­լանժ Մեր­տի­նեան, Ա­նա­հիտ Զա­քա­րեան եւ մե­նա­պա­րող՝ Ար­սէն Սարգ­սեան։ Բո­լորն ալ  ե­կան հմա­յել 1300-է ա­ւե­լի ներ­կա­նե­րը:

«Շու­շի»ն իր հիմ­նադ­րու­թե­նէն ի վեր տուած է հիւ­րա­խա­ղեր զա­նա­զան հայ­կա­կան գա­ղութ­նե­րէն ներս։ Թուե­լով մի քա­նին ա­նոնց­մէ, բա­ցի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու հա­յա­շատ հա­մայնք­նե­րէն, Հա­րա­ւա­յին Ա­մե­րի­կա՝ Պուէ­նոս Այ­րէս եւ Մոն­թե­վե­կիօ, Մի­ջին Ա­րե­ւելք՝ Ամ­ման, Դա­մաս­կոս, Հա­լէպ ու Պէյ­րութ եւ դեռ Մոս­կուա, Ար­ցախ եւ ան­շուշտ՝ Հա­յաս­տան:  Ու այս բո­լոր հիւ­րա­խա­ղե­րով ծա­նօ­թա­ցու­ցած է ա­ւան­դա­կան պա­րը եւ ազ­գա­յին մշա­կոյ­թը սփիւռ­քա­հա­յուն:  Ան­շուշտ դիւ­րին աշ­խա­տանք չէ նա­խա­ձեռ­նել նման շրջապ­տոյտ­ներ հա­րիւ­րէ ա­ւե­լի մաս­նա­կից­նե­րով, պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան բարձր գի­տակ­ցու­թեամբ, տա­նիլ հե­ռա­ւոր հո­րի­զոն­ներ, կտրել ով­կա­նոս­ներ եւ բարձ­րա­նալ բեմ:  Ա­հա՛, հոս ալ կը կա­յա­նայ Սե­դա­յին կազ­մա­կեր­պա­կան ար­ժա­նի­քը՝ կող­քին իր ա­րուես­տա­գէ­տի ու­նե­ցած բնա­տուր տա­ղան­դին:  Պա­րա­խում­բը ար­ժա­նի դար­ձաւ 2013-ին ԻՒ­ՆԷՍ­ՔՕ-ի Մի­ջազ­գա­յին պա­րա­յին խոր­հուր­դի «Ա­ռա­ջա­տար պա­րա­խում­բ» ճա­նաչ­ման, նկա­տե­լով ա­նոր կա­տա­րո­ղա­կան ա­րուեստն ու ո­րա­կը:  Եւ այս ար­դէն մի­ջազ­գա­յին ցու­ցա­նիշ մը որ­պէս կու տայ նոր հան­գա­մանք մը պա­րա­խում­բին, բաղ­դա­տած այ­լա­պէս մե­զի սի­րե­լի մեր միւս պա­րա­խում­բե­րուն ըն­տա­նի­քէն ներս:

Ե­լոյթ­նե­րէն ան­դին, կա­րե­ւոր էր որ Սե­դան ու «Շու­շի»ի ան­դա­մու­հի­նե­րը ար­ժա­նա­նա­յին պա­տուի:  Ու Նո­յեմ­բեր 7, 2015, Շա­բաթ օր ե­րե­կո­յեան, Նիւ Ճըր­զիի Սրբոց Ղե­ւոն­դեանց ե­կե­ղեց­ւոյ սրա­հին մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ պա­տուա­սի­րու­թիւն մը, մաս­նակ­ցու­թեամբ պա­րա­խում­բի ան­դամ­նե­րուն, ծնող­նե­րուն, բա­րե­րար­նե­րուն, եւ մա­նա­ւա՛նդ Սե­դա­յի գա­ղա­փա­րա­կից ըն­կեր­նե­րուն: 

Ար­ժա­նի գնա­հա­տան­քի ար­տա­յայ­տու­թիւն­ներ տե­ղի ու­նե­ցան.  Քե­րըն Նար­կի­զեան-Թու­ֆա­յեան կա­տա­րեց բա­ցու­մը եւ հրա­ւի­րեց Նիւ Ճըր­զիի Հայ­կա­կան ռա­տիօ­ժա­մի վա­րիչ Վար­դան Ապ­տօն, որ մի՛շտ ե­ղած է քա­ջա­լե­րո­ղը պա­րա­խում­բի տա­րա­ծուն գոր­ծու­նէու­թեան:  Սրտի խօս­քե­րով հան­դէս ե­կան Լո­րիկ Սեդ­րա­կեան, Ա­լեքս Նա­կի­զեան, հայ­րե­նի տա­ղան­դա­ւոր եր­գա­հան Ա­րա Գէոր­գեան:  Հե­ռար­ձա­կուե­ցաւ Հա­յաս­տա­նի Ս­­փիւռ­քի նա­խա­րա­րին խօս­քը, ուր գնա­հա­տան­քի ար­տա­յայ­տու­թիւ­նով  ան կը խրա­խու­սէ պա­րա­խում­բը շա­րու­նա­կե­լու իր ա­ռա­քե­լու­թիւ­նը:

Հուսկ կը հրա­ւի­րուի Սե­դա Գան­թար­ճեան տա­լու իր խօս­քը:  Ան մե­ծա­պէս շնոր­հա­կալ կ­­՚ըլ­լայ յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­նե­րուն, ինչ­պէս նաեւ՝ բա­րե­րար­նե­րուն, ո­րոնք կա­րե­լի դար­ձու­ցին յա­ջո­ղու­թեամբ պսա­կե­լու այս հա­մեր­գը:  Մաս­նա­ւոր շնոր­հա­կա­լու­թիւն կը յայտ­նէ ա­մուս­նոյն՝ Զա­րե­հին, որ ա­մե­նայն համ­բե­րա­տա­րու­թեամբ կը թոյ­լատ­րէ իր ըն­տա­նե­կան ժա­մա­նա­կէն լայ­նօ­րէն յատ­կաց­նե­լու պա­րա­խում­բի փոր­ձե­րուն ու հիւ­րա­խա­ղե­րուն:  Շնոր­հա­կա­լու­թիւն կը յայտ­նէ Ար­փի Արս­լա­նեա­նին, որ իր տրա­մադ­րու­թեան տակ ե­ղող պա­հես­տա­րան­նե­րը  տրա­մադ­րած է պա­րա­խում­բին տա­րազ­նե­րու որ­պէս շտե­մա­րան:  Ու դեռ ան շնոր­հա­կա­լու­թիւն կը յայտ­նէ յայ­տագ­րին մաս­նա­կից բո­լոր հիւր ա­րուես­տա­գէտ­նե­րուն:

Ե­րե­կոյ­թին հոէն էր ան­շուշտ Սե­դա­յի եղ­բայ­րը՝ Սար­գիս Բաս­քա­լեան, որ յիս­նա­մեակ մը ա­ռաջ ե­ղաւ հիմ­նա­դի­րը հայ պա­րա­րուես­տի տա­րած­ման երբ հիմ­նեց ՀԲԸ­Մ­-ի «Անդ­րա­նի­կ» պա­րա­խում­բը՝ ան­դար­նի­կը հայ­կա­կան պա­րա­խում­բե­րուն:  Ան եր­ջա­նիկ էր, որ իր աշ­խա­տան­քը ու­նե­ցած էր բե­ղուն ար­դիւնք բեմ հա­նե­լով, հայ­կա­կան տա­րազ­նե­րով, հա­րիւ­րէ ա­ւե­լի պար­ման­ներ ու ե­րի­տա­սարդ­ներ:  Ու ա­ւե­լի եր­ջա­նիկ էր ան  Սե­դա­յի թոռ­նի­կով, չոր­սա­մեայ Ռո­մը­նով, երբ կը բե­րէր իր մաս­նակ­ցու­թիւ­նը այս հա­մոյ­թին՝ հա­ւա­տա­րիմ ըն­տա­նե­կան ա­ւան­դու­թեանց:

Ան­շուշտ եր­ջա­նիկ էի ես եւս, ո­րով­հե­տեւ, այդ սրա­հին մէջ ե­ղող ներ­կա­նե­րէն՝ Սար­գի­սէն ետք, ա­մե­նա­հին ծա­նօթն էի ե­ղած Սե­դա­յին:  Կը բնա­կէինք Պէյ­րու­թի նոյն թա­ղա­մա­սը՝ Պապ Իտ­րիս, ու Սե­դան եւ քոյ­րը՝ Սօ­սին եւ մենք՝ եղ­բայրս՝ Զա­րեհն ու ես, քա­լե­լով կը յա­ճա­խէինք ՀԲԸ­Մ­-ի «Ե­րուանդ Տէ­միր­ճեա­ն» նո­րա­բաց վար­ժա­րա­նը:  Ու մնա­ցինք ըն­տա­նե­կան բա­րե­կամ­ներ ու գոր­ծա­կից­ներ:

Այս­պի­սի հի՜ն բա­րե­կա­մու­թիւն մը մեզ բե­րաւ Ատ­լան­տեա­նի այս ա­փե­րուն:  Սե­դան մնաց հա­ւա­տա­րիմ իր ա­րուես­տին եւ կու­սակ­ցա­կան ուխ­տին:

Կը շնոր­հա­ւո­րեմ զինք:

ՅԱ­ԿՈԲ ՎԱՐ­ԴԻ­ՎԱ­ՌԵԱՆ