ՄԵՐ ԱՇԽԱՐՀԸ
Վերջին թիթեղաշէն թաղերու փլուզումը սկսաւ, փորձելով արմատախիլ ընել մեր անցեալի յիշատակները:
Անհետացան ժանգոտած, թիթեղաշէն, թշուառութիւն խորհրդաշող տուներու նեղլիկ խորտուբորտ գռիհները, մեր մանկութեան աչքխփուքի թաքստոցները, տանիքները:
Անհետացան նաեւ հողով լեցուն թիթեղեայ ծաղկամաններն ու անոնց բուրմունքը եւ նորաշխարհի բարակ ծառերը: Համբար էմմիին դերձակի խանութը իրեն նման ոչ եւս է այսօր: Իսկ մեր դրան վրայ մօրս ձեռքով զետեղուած «Աստուած օրհնէ մեր տունը» տախտակը մնաց միայն խնդրանք:
Այսօր այդ թաղերը չկան: Ճամբայ մը կառուցուած է անոնց տեղ: Հիմա անծանօթներ կ՚անցնին այդ ճամբէն, կոխկռտելով մեր յիշատակներուն վրայ: Ու կը փորձեն վարագոյր քաշել ու վերջնականապէս ջնջել մեր քաղցր անցեալը…:
Այսօր աչքերս նորակառոյց ճամբան չեն տեսներ. ոչ ալ՝ անցնող արդի ինքնաշարժներն ու անցորդները: Ես կը տեսնեմ թաղը, այնպէս ինչպէս որ էր: Կը տեսնեմ բոպիկ ոտքերով Լեւոնը, որ եկած է Տիկին Մարիամին, ըսելու.
-Տիկին Մարիա՛մ, մամաս ըսաւ որ օդը կ՚ամպոտի: Լուացքդ պէտք է հաւաքես եղեր:
Տիկին Մարիամը անմիջապէս կը բարձրանայ եւ նոր փռած թաց լաթերը կը հաւաքէ ու տուն մտնելն ու անձրեւին կաթկթիլը մէկ կ՚ըլլան:
-Տիկին Թրֆանտա՛, եթէ գործ չունիս, քիչ մը եկուր տերեւով սարմային օգնէ:
Տիկին Եւնիգէն այնքան բարձր ձայնով կը կանչէ Թրֆանտան, որ անծանօթ մի քանի դրացիներ ալ կը հետեւին եւ չորս-հինգ կիներով տերեւով սարման կէս ժամէն կը փաթթուի, կը վերջանայ:
Օգնողները բարձր տրամադրութեամբ, շնորհք մը ընողի հպարտութեամբ տուներնին կը ցրուին, շարունակելու կէս ձգած տան գործերնին:
Իրիկուն չեղած ամբողջ թաղը լուր կ՚ունենայ, թէ Տիկին Եւնիգէն տերեւով սարմայ եփեր է:
Դռները մէկ-մէկ կը զարնուին: Եւնիգէն իր աղջկան հետ պնակով սարմայ կը ղրկէ իր օգնականներուն:
-Տիկին Թրֆանտա՛, մամաս ղրկեց: Համին պիտի նայիս եղեր:
Այդ համեստ թաղերուն մէջ այսպիսի ծառայասէր տիկիններ կ՚ապրէին: Ինչպէ՞ս հոգին չսիրես այդ թաղերուն...
-Պարոն Պօղո՛ս, հայրիկս ըսաւ, որ ռատիօն պիտի բարձրացնես եւ մեզի պիտի գաս օղի խմելու:
-Ինչո՞ւ ձեր ռատիօն չէք բանար:
-Երեք օր կ՚ընէ մեր ռատիօն չ՚աշխատիր,- եւ կը վերադառնայ հայրիկէն ստանալու իրեն խոստացուած հինգ ղրուշնոցը:
-Պարոն Պօղո՛ս, մամաս հիւանդ է: Գլուխը կը ցաւի: Հաճիս ռատիօն կ՚իջեցնե՞ս:
-Թագո՛ւշ, առտուան սուրճը Անթուանէթենց պիտի խմենք, եօթին հոն եղիր: Ռահէլն ալ պիտի գայ, մեր բոլորին գաւաթներուն պիտի նայի:
-Կիւլպէ՛նկ, գալ շաբաթ եկուր ալ մեր խոհանոցին պատը քար պիտի հիւսես:
Այսպէս էին յարաբերութիւնները այդ համեստ թաղերուն մէջ ապրող մարդոց: Ինչպէ՞ս չյիշես ու երնէկ չտաս, նոյնիսկ լուսարձակ չբանաս այս համեստ, պարզ, բարի մարդոց կեանքին վրայ:
Երնէկ, հազա՜ր երնէկ այդ լաւ ու բնական օրերուն՝ երնէ՛կ...
Յ. ՀԵԼՎԱՃԵԱՆ
Պէյրութ