ԵՕԹ ԾԱՂԻԿՆԵՐԸ

Պատշգամիս թաղարի վարդատունկին վրայ այսօր բացուեցաւ գինեգոյն թաւշեայ վարդս, քաղեցի զայն որպէս առաջինը այսօրուան մտադրութեանս:

Զգլխիչ է կլիման, ոչ տաք, ոչ պաղ: Գարունն իր սիւգին մեղմութիւնն ու զովութիւնը տարածած է ամէնուրեք:

Առաջին քաղածս բռնած սկսայ քալել: Տանս դէմի մայթեզրին մանիշակագոյն թրաշուշաններ ծաղկած են, խումբ մը գեղուհիներու նման կը պչրին անոնք: Ամէն օր անոնց տեսքով զմայլած կը մօտենամ, մօտէն դիտելու անոնց փերթերը, մանիշակագոյնին դիւթիչ երանգները: Ժպիտը անոնց նկատելի է միշտ, մանաւանդ անցեալ օր, երբ թաղի տատիկներէն մին կը մաքրէր անոնց արմատներուն չորս կողմը աճող մոլախոտերը, այնպիսի խնամքով, որ չվնասուին անոնք, հանգիստ շնչեն ու աւելի ծաղկին, տարածուին:

Մանիշակագոյնին երանգները գինեգոյնը սիրեցին եւ թաւշեայ հմայքը տարածուեցաւ մանիշակագոյնին վրայ:

Ազատութեան պողոտայի ամբողջ հասակին, երկու կողմերու ընդարձակ մայթերուն վրայ, տեղ-տեղ վարդակակաչներ ցանուած են: Անոնց տեսքը աչք կը քթթէ, գոյները կը թարմացնեն տեսողութիւնը դիտողին: Վարդակակաչներու հայրենիք է կարծես Հայաստանը, որուն բոլոր անկիւնները կը զարդարեն անոնք զանազան գոյներով: Որոշած եմ երեք վարդակակաչ քաղել, երեք գոյն, մտապատկերիս ծաղկեփունջին գոյները ամբողջացնելու: Վստահ որ կը գտնեմ որոշուած գոյներով երեք վարդակակաչներ:

Երբ Հալէպ էինք, մեր զբօսնելու պողոտան Վիլլաներն էր: Գետնայարկերու ծաղկոցներուն յասմիկներու ու մեղրածաղիկներու բարակ ու դարձդարձիկ ճիւղերը կախուած կ՚ըլլային երկաթեայ ճաղերուն վրայէն, պատշգամէն վար դիտող գեղուհիներու նման: Կանաչ, մանր տերեւները շուտով կը զարդարուէին սպիտակ յասմիկներով ու դեղնաւուն մեղրածաղիկներով, որոնք շրջանին անուշ բոյր մը կը հաղորդէին: Երկար չէր տեւեր սակայն այս անուշաբոյր ընթացքը, քանի բոլոր անցորդները, մէկիկ-մէկիկ կը քաղէին ծաղիկները ու մի քանի օրէն կ՚անհետանային մարդկային ձեռքի հասողութեան գոյացած ծաղիկները:  

Հոս՝ հազարաւոր ծաղիկներու տեսակներ կան, կը շշմէի սկիզբը մտածելով, թէ ինչո՛ւ արդեօք չեն քաղեր այս գեղեցիկ ծաղիկները ու իրենց տուները զարդարեր: Սակայն, ժամանակի ընթացքին, վերացաւ այդ սովորութիւնը, ծաղիկը իր տունկին վրայ աւելի երկար կեանք կ՚ունենայ ու աւելի հմայելու առիթ՝ զինք դիտող աչքերը, յետոյ ինչո՞ւ քաղել, ինչո՞ւ խլել գեղեցկութիւնը իր բունէն, ինչո՞ւ անոր կեանքին վերջ տալ:

Բայց այսօր թող ներուի ինծի, որոշած եմ եօթ ծաղիկ քաղել ու հասցնել իմ նպատակիս: Ահաւասիկ կապոյտ վարդակակաչները կը պսպղան, քիչ անդին կը փայլին կարմիրները, հանդիպակաց մայթին վրայ՝ նարնջագոյնները կը շողշողան:

Փունջս գունեղ երանգներով զարդարուեցաւ: Եռագոյնը սիրեց մանիշակագոյնն ու գինեգոյնը:

Շարունակեմ քալել, դեռ շա՜տ ծաղիկներու կարելի է հանդիպիլ: Կասկատի աստիճանները կը զարդարեն հիրիկներն ու մեխակները: Գունաւոր են հիրիկները, փունջ-փունջ ծաղկած են անոնք, այնպէս խնամքով տեղաւորուած են փունջերը՝ ճերմակ, դեղին, վարդագոյն, երկերանգներն ալ կան անոնց մէջ: Ոչ, այս գեղեցկութիւնը խլել կարելի չէ, մէկ հատիկ մեխակ կարելի է քաղել, այո՛, ահաւասիկ վարդագոյն, սիրուն մեխակ մը. այս գոյնը մեղմութիւն կը պարգեւէ փունջիս վառ գոյներուն:

Կասկատին վարը հասայ արդէն, ճաշարանները զարդարուած են գեղատեսիլ թաղարներով, որոնցմէ փունջ-փունջ գեղեցկութիւն կը հոսի: Ահաւասիկ փունջ մը մանուշակ, հոս երիցուկներով լի թաղար մը կայ, ահա հոս՝ հովտաշուշաններ, Մայիս ամսուան անզուգական ծաղիկն է ան, իւրաքանչիւր ցօղուն տասնեակէ աւելի մանր սպիտակ ծաղիկներով է զարդարուած, Իշդար աստուածուհիին կը նուիրէին այս ծաղիկներէն խարոյկներուն մէջ նետելով, նպատակիս ալ կը ծառայէ, ճերմակն ալ կը պակսի արդէն փունջիս մէջ:

Հոն՝ խոլորձներուն հպարտ կեցուածքը կը հմայէ զիս, երկար ցօղունին վրայ կայտառ ու թարմ տեսք ունին անոնք: Սլացիկ հասակով գեղուհիներուն կը նմանին, աչքառու հմայքը տարածողներուն, որոնք անպայման նայուածքներ կը խլեն բոլոր տարիքներու ու սեռերու ներկայացուցիչներէն: Քիչ անդին նարկիզները ցցած են իրենց գլուխները, սուր ու երկար տերեւներուն մէջէն կ՚երեւի անոնց անուշ դեղինը: Ահա այստեղ խորդենիներ կան: Խորդենիներու բոլոր տեսակներուն ու գոյներուն կարելի է հանդիպիլ ամէնուրեք: Թարմ կա-նաչ ու խիտ տերեւները փունջ-փունջ, գոյն-գոյն, կէտ-կէտ ներկուած են կարծես ծաղիկներով: Ո՞ր գոյնը քաղեմ, ահաւասիկ ճերմակի ու վարդագոյնի շաղախում մը, անուշ, մեղմ գոյն մըն է:

Փունջս ամբողջացաւ:

Քայլերս զիս կ՚առաջնորդեն դէպի Հանրապետութեան հրապարակ, այսօր Համբարձման տօնն է, եօթ տեսակ ծաղիկները փնջեցի, կազմեցի ծաղկամերը: Հրապարակի շատրուաններէն հոսող ջուրին յանձնեցի զայն, ծաղիկները տարածուեցան ու ծփացին ջուրին երեսին, իսկ ջանկիւլիւմը՝ օրեր առաջ յայտարարուեցաւ ժողովուրդին յաղթանակով:

Ա­ՆԻ ԲՐԴՈ­ՅԵԱՆ-ՂԱԶ­ԱՐԵԱՆ