ՍՐԲՈՑ ԹԱՐԳՄԱՆՉԱՑ

«Որք զարդարեցին տնօրինաբար զիմաստս Անեղին,
հաստատելով յերկրի զգիր կենդանի՝
հովուել զհօտ նոր Իսրայէլի,
երգով քաղցրութեան հնչմամբ զԱստուած օրհնեսցուք:

Որք զերկրաւոր մեծութիւն փառաց խաւար կոչեցին,
Ապաւինելով ի յոյս անմահ փեսային՝ անճառ բանին արժանի եղեն.
երգով քաղցրութեան հնչմամբ զԱստուած օրհնեսցուք:

Որք զօրութեամբ հօր իմաստութեան էին Անեղի,
հաստատեցին զաթոռ Սըրբոյն Գրիգորի՝ թարգմանութեամբ նշանագրութեան.
երգով քաղցրութեան հնչմամբ զԱստուած օրհնեսցուք»

(Թարգմանչաց տօնի Օրհնութեան շարականէն հատուած, Հեղինակ՝ Վարդան Արեւելցի)

Այսօր, 12 հոկտեմբեր 2019, Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին կը նշէ Սուրբ Թարգմանիչներուն տօնը: Եկեղեցական օրացոյցին մէջ այսպէս կը կարդանք. «Սրբոց Թարգմանչաց վարդապետացն մերոց՝ Մեսրովբայ, Եղիշէի, Մովսիսի Քերթողին, Դաւթի Անյաղթ փիլիսոփային, Գրիգորի Նարեկացւոյն եւ Ներսիսի Կլայեցւոյն»: Խօսիլ Թարգմանչաց տօնի մասին, կը նշանակէ խօսիլ մեր ժողովուրդի լուսաւորութեան եւ քաղաքակիրթ ազգ դառնալու սկիզբի մասին: Տակաւին, խօսիլ Թարգմանչաց տօնի մասին, կը նշանակէ վերյիշել այն հոյլ մը սրբակենցաղ, առաքինի եւ հայրենասէր մարդոց մասին, որոնք իրենց կեանքէն ոչինչ խնայեցին, նպատակ ունենալով հարստացնել իրենց պատկանած ժողովուրդին, Եկեղեցիին ու Հայրենիքին հոգեւմտաւոր, գիտական ու մշակութային գանձանակը: Առ այդ, ամէն տարի ոգեկոչելով ու յիշատակելով Սրբոց Թարգմանչաց հոյլը, այդ արարքով մենք մեզի է, որ պայքարելու եւ գոյատեւելու մարտահրաւէր կը կարդանք, հաւատարիմ շարունակողները ըլլալու անոնց սրբազան առաքելութեան:

Չեմ ուզեր շատ երկար խօսիլ այս մասին: Այստեղ կը ներկայացնեմ Թարգմանիչ հայրերուն նուիրուած քարոզ մը, գրաբարով, որ արտատպած եմ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան հրատարակած «Մատենագիրք հայոց» շարքի ԺԳ. հատորէն: Գրաբարով ձգած եմ, նկատի ունենալով առաջին հերթին ո՛չ շատ խրթին ըլլալուն պատճառով եւ երկրորդ, որպէսզի Սրբազան մեր Թարգմանիչներու յիշատակութեան նախօրեակին ո՛չ միայն զիրենք յիշենք, այլեւ՝ յիշենք այն լեզուն, որով անոնք խօսած, մտածած, զգացած ու ապրած են:

ԿԱՆՈՆ ՍՐԲՈՅՆ ՍԱՀԱԿԱՅ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ԵՒ ՄԵՍՐՈԲԱՅ ԵՒ ԱՅԼՈՑ ԹԱՐԳՄԱՆՉԱՑՆ ՀԱՅՈՑ

ՔԱՐՈԶ ՍՐԲՈՅՆ ՍԱՀԱԿԱՅ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ԵՒ ՄԵՍՐՈԲԱՅ ԵՒ ԱՅԼՈՑ ԹԱՐԳՄԱՆՉԱՑՆ ՀԱՅՈՑ ԳԷՈՐԳԱՅ ՎԱՐԴԱՊԵՏԷ ԱՐԱՐԵԱԼ

Գետոցն Աստուծոյ ճոխ ի քեզ գնացիւք ահա խրախանաս, տունըդ Թորգոմեան.
Յորում կանգնեցաւ Սուրբ Կաթողիկէն՝ մայր Եկեղեցւոյ մեծ Հայաստանեայց:
Հասեալ առ քեզ հրաւիրակք կոչման յերկնիցն արքայէ խումբք առաքելոցն,
Հիմնեցին ըզքեզ քաղաք Աստուծոյ եւ յարկ բարձրելոյն սըրբեալ հաւատով,
Զորոց հիմն արկեալն աւարտաշինեաց մեծաջան երկաւք Սուրբ Լուսաւորիչն,
Իսկ վայելչապէս գեղազանութեամբ պըճնազարդեցին մեծըն Թարգմանիչք,
Յորոց մեծափառ սուրբ յիշատակիս փոքունքս հայցեմք ի մեծ գթութեանց:
Լե՛ր, Քրիստո՛ս, պահպանիչ աշակերտացս երջանիկ Սըրբոց Թարգմանչացն, աղաչեմք:

Եկեալ ժամանակն ի Քեզ գըթութեան եւ դըրունքն բացեալ Քեզ ողորմութեան,
Ձըմեռն գնացեալ անհաւատութեան, ժամանեաց գարունն աստուածգիտութեան (Երգ 2.1),
Բըղխեալ քեզ ծաղիկք առաքինութեան եւ հոտ քեզ բուրեալ միշտ կենդանութեան,
Խընդա՛ եւ ուրախ լե՛ր, տունդ Արամեան, փըրկեալ Յիսուսի հարսըն սեպհական:
Խաւսաւղ եւ առթաւղ քումըդ հարսնութեան սքանչիւք ի Պարսից զուարթունն երեւեալ,
Որոյ արտասուաւք Բանըն սերմանեալ հընձեալ դիզեցաւ ի Սուրբ Թարգմանչացն,
Յորոց կասեալ սըրբեալ շեղջեցաւ գանձեալ ի մառանըս սուրբ գրանոցաց,
Լե՛ր, Քրիստո՛ս, պահպանիչ աշակերտացս երջանիկ Սըրբոց Թարգմանչացն, աղաչեմք:

Ով անվեհեր փութոյն պընդութեան ի գիւտ հանճարոյ Սըրբոց Թարգմանչացն,
Խորհին ստեղծանել տառըս գըծագրաց նըշանակ խաւսից հայկական լեզուիս,
Որով վաղանցեալքն յիշատակին եւ մեկնեալքն դէմ յանդիման խաւսին,
Յայս հոգ զարթուցեալ սքանչելին Սահակ զարմըն վեցերորդ Սըրբոյն Գրիգորի:
Ըզսոյն առ նովաւ եւ զոյգ ընդ նըմին աստուածաբընակ հայրըն Սուրբ Մեսրովպ
Որ եւ զըղձալի պարգեւս տառիցն ընկալաւ յԱստուծոյ ի մեծ գըթութեանց,
Լե՛ր, Քրիստո՛ս, պահպանիչ աշակերտացս երջանիկ Սըրբոց Թարգմանչացն, աղաչեմք:

Րախճան բերկրական ձայն ուրախական է իսկ պատմութիւնս ինձ ախորժական,
Առաքելական այրըն մեր Տէր Մեսրովպ քարոզ եւ մեկնի բանին Աստուծոյ
Սա ըզյաւրինուած մերոյին տառից յոքնատենչ ըղձիւք խուզէր զի գըտցէ,
Իսկ ի մարդկային հնարից վրիպելով գոյր յամենահնարն Աստուած յուսացեալ,
Ամսաւրեայ ծոմով պահաւք հըսկելով ճըգնէր մինչ առցէ ըզփափագելին,
Յայնըժամ լինէր նըմա յաստուածուստ Աստուածահաճոյ խընդրոյն տըւչութիւն
Մարգարէական տեսլեամբ հիացեալ առնոյր սքանչելեաւք ըզգիւտ հայցուածոյն,
Լուսաւորութեան տառից նախահայր յետ
Լուսաւորչին երկրորդ մեզ Մովսէս,
Լե՛ր, Քրիստո՛ս, պահպանիչ աշակերտացս երջանիկ Սըրբոց Թարգմանչացն, աղաչեմք:

Գրաւորականին տառից առլըրմամբ մեծապէս խընդայր Տէրըն Սուրբ Սահակ,
Իսկոյն ձեռնարկէր ի թարգմանութիւն մարգարէական աստուածախաւսութեանց,
Ժողովեալ մանկունս ի վարժ դըպրութեան աճեցուցանէր զուսումն իմաստից,
Ջամբելով ըզկաթըն նըշանագրացն առնէր վարդապետս եւ պամաբանաւղս,
Զի յաջորդք հարանցըն վարդապետաց լիցին աշակերտքըն պայծառագոյն,
Լե՛ր, Քրիստո՛ս, պահպանիչ աշակերտացս երջանիկ Սըրբոց Թարգմանչացն, աղաչեմք:

Եւս ի զաւրագոյն զաւրութիւն գնալով գրաւորականին վարժից կըրթութեան,
Պարզ գրագիտութիւնըն զարգանալով ի քերթողականն արուեստ յառաջիւր,
Որոց առաջին մեզ հայր քերթողաց պայծառըն Մովսէս այն Խորէնացին
Նախնին աշակերտ Սըրբոյն Մեսրոբայ ի քերըս բայից հըզաւր քան ըզնա:
Համազաւր նըմին Յովսէփ Պաղնացի, նորուն վարժակից Եզնակ Կողբացի,
Անյաղթըն Դաւիթ եւ Սուրբըն Կորիւն եւ միահամուռ դասք քերականացն,
Որք աստուածեղէն վարդապետութեամբ փարթամացուցին ըզՀայաստանեայս,
Լե՛ր, Քրիստո՛ս, պահպանիչ աշակերտացս երջանիկ Սըրբոց Թարգմանչացն, աղաչեմք:

Ահա երջանիկք հարք եւ վարդապետք մեզ յաստուածայինսըն նախաշաւիղք,
Մեզ ընդ մարգարէսըն կանխաձայնաւղք Սուրբ զառաքելոցըն չափ մեզ լըցաւղք:
Նոցին յառաջնորդացըն դուք հետեւաւղք Սուրբ Վարդապետացըն ստոյգ աշակերտք,
Մաքուր հաւատոյ զմեզ աշակերտաւղք եւ ուղիղ կարգաց մեզ կարգաւորիչք:
Շնորհ ունիմք գոհութեամբ ձերոց վաստակոցդ եւ աշխատութեանց,
Յոտըս ձեր անկեալ հայցեմք արտաուաւք պարըսպել զմեզ
Ի հաւատս անբիծս ի ձէնջ քարոզեալս:
Ահա յիշեցես եւ, ողորմեսցիս, Քրիստոս, հաւատով նընջեցելոցն, աշաչեմք:

Բարեպաշտութեամբ հաւատոյ լըրմամբ ըզկեանըս մեր վըճարել խըն[դրեմք].

Առաւելապէս զանձինս եւ ըզմիմեանց ամենակալիդ Աստուծոյ յանձն առնեմք:

Փ[ՈԽ]

Նախախնամական գըթութեանց մըշտահոս աղբեւր,
Տէ՛ր Յիսուս Քրիստոս, Փըրկիչ աշխարհի,
Ընդ պահպանական Աջոյդ հովանեաւ ծածկեսցես ըզգինըս Սուրբ Քո արեանդ:
Արժանընդունակ հայցմամբ Սըրբուհւոյ Մաւր Քոյ միշտ կուսի,
Մարգարէական երջանիկ դասու ծայրագոյն Մըկըրտչին Մեծին Յովհաննու,
Աշխարհանորոգ հետոց խաչի Քո հետեւողին նախնի վըկային,
Առաքելոց եւ մարգարէից եւ համաւրէմ դասուց ընտրելոցն,
Հաւատարիմ տընտեսին Քո՝ Սըրբոյն Գրիգորի զմեզ Լուսաւորչի,
Աստուածաբանաւղ տառիցն իմաստիւք ըզմեզ վարժողաց Սըրբոց Թարգմանչացն,
Որոց աղաւթիւք ապրեսցուք ի բաժանաւղ ձայնից
Միացեալք ի Քեզ, Քրիստո՛ս, առաքելական դաւանութեամբ,
Ողորմեաց մեզ, Տէ՛ր, [ըստ մեծի ողորմութեան Քում]:

ՎԱՐԱՆԴ ՔՈՐԹՄՈՍԵԱՆ

Վաղարշապատ