ԽԱՒԱՐՄԱՆ ԿԱՄ ԼԱՑԻ ԳԻՇԵՐ

Ա­ւագ շաբ­թուան ըն­թաց­քին՝ Հայ Ե­կե­ղե­ցին «Խա­ւար­ման Գի­շեր» կամ «Լա­ցի Գի­շեր» կը կո­չէ Ա­ւագ Հինգ­շաբ­թիէն Ա­ւագ Ուր­բաթ եր­կա­րող գի­շե­րը։

Այս յա­տուկ «Գի­շեր»ը կը կո­չուի «Խա­ւար­ման» կամ «Լա­ցի Գի­շեր», ա­նոր հա­մար, որ այդ օ­րը մարդ­կու­թիւ­նը, Յու­դա­յի եւ Եբ­րա­յե­ցի կրօ­նա­ւոր­նե­րուն ընդ­մէ­ջէն, «Խա­ւա­րի Իշ­խան»էն՝ Սա­տա­նա­յէն դրդուած մա­հուն ա­ռաջ­նոր­դեց Իր Ա­րա­րի­չը՝ «Աշ­խար­հի Լո՛յս»ը, նա­խընտ­րե­լով ապ­րիլ խա­ւա­րի եւ մեղ­քի՜ մէջ քան թէ՝ լոյ­սի ու ար­դա­րու­թեա՛ն։

«Խա­ւար­ման» կամ «Լա­ցի Գի­շեր» կո­չուե­ցաւ ան, քա­նի որ ո՛չ միայն Յու­դան իր կեղծ ու ա­տե­լի համ­բոյ­րով մատ­նեց երկ­նա­ւոր յա­ւի­տե­նա­կան Վար­դա­պե­տը, այլ հա­ւա­տա­րիմ նկա­տուող ա­ռա­քեալ­ներն իսկ ո­րոնք քիչ ա­ռաջ Պետ­րո­սի նման կ՚ը­սէին. «Նոյ­նիսկ ե­թէ մեռ­նիլ պէտք ըլ­լայ քե­զի հա­մար, քեզ պի­տի չու­րա­նամ» (ՄԱՏԹ. ԻԶ 35)։ Այս կեր­պով, շատ շու­տով ա­ռան­ձին պի­տի լքէին ի­րենց Ու­սու­ցի­չը եւ մա­հուան սոս­կու­մէն սար­սա­փած բո­լո­րը պի­տի փախ­չէին՝ ի­րենց գլու­խը ա­զա­տե­լու հա­մար, իսկ Պետ­րոս Ա­ռա­քեալ, ե­րեք ան­գամ պի­տի ու­րա­նար Քրիս­տո­սը՝ իր վար­դա­պե­տը՝ ա­քա­ղա­ղը դեռ չկան­չած։

Հայ ե­կե­ղե­ցի­նե­րէն ներս այս խորհր­դա­ւոր ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը կը սկսի գի­շե­րը եւ կ՚եր­կա­րի մին­չեւ կէս գի­շեր Քրիս­տո­սի խա­չե­լու­թեան պատ­կե­րին դի­մաց հա­ւա­սար չա­փե­րով տաս­ներ­կու մո­մեր կը վա­ռեն, մէկ հատ ալ մեծ մոմ կը դնեն ա­նոնց մէջ­տեղ, խորհր­դան­շե­լով Յի­սու­սը եւ իր տաս­ներ­կու ա­ռա­քեալ­նե­րը։

Մինչ կը կար­դա­ցուին եօ­թը ա­ւե­տա­րան­ներ, ո­րոնք կը բո­վան­դա­կեն Յի­սու­սի Գեթ­սե­մա­նիի պար­տէ­զին մէջ ա­ղօթ­քը, Յու­դա­յի զԱյն եւ համ­բու­րե­լով մատ­նե­լը, Յի­սու­սի ձեր­բա­կա­լու­թիւնն ու քա­հա­նա­յա­պետ­նե­րուն առ­ջեւ տա­րուի­լը, ծե­ծուի­լը, ապ­տա­կուի­լը, ա­նար­գուի­լը, Պետ­րո­սի ե­րեք ան­գամ ու­րա­նալն ու զղջա­լը։

Ա­մէն ան­գամ որ Ա­ւե­տա­րան­նե­րէն մէ­կը կար­դա­ցուի, վա­ռած տաս­ներ­կու մո­մե­րէն իւ­րա­քան­չիւր կող­մէն մէ­կա­կան մոմ կը մա­րեն, իսկ «Փա՜ռք ի բար­ձունս» եր­գուած ժա­մա­նակ՝ ե­կե­ղեց­ւոյ բո­լոր լոյ­սե­րը կը մա­րեն, որ կը խորհր­դան­շէ Ա­ռա­քեալ­նե­րուն ձգել ու փախ­չի­լը. իսկ մէջ­տե­ղի մեծ մո­մը վա­ռած պա­հե­լով, կը խորհր­դան­շէ Քրիս­տո­սը՝ որ ա­ռան­ձին ու ա­նօգ­նա­կան մնաց…։

Իւ­րա­քան­չիւր Ա­ւե­տա­րա­նի ըն­թեր­ցա­նու­թեան ըն­թաց­քին սո­վո­րու­թիւն ե­ղած է, որ հա­ւա­տա­ցեալ­ներ նա­խա­պէս պատ­րաս­տուած բա­րակ պա­րան­նե­րով եօ­թը հան­գոյց (հան­գոյց=կծիկ, կնճիռ, սեղ­մող կապ) ը­նեն, որ­պէս նշան Քրիս­տո­սի հետ ա­մուր ա­քու­ցուե­լուն եւ զԻնք եր­բեք ա­ռան­ձին չձգե­լուն։

Քա­նի որ ար­ժա­նա­ցանք Աս­տու­ծոյ կող­մէ ա­մէն մէ­կուս պար­գե­ւուած ձրի շնորհ­քին, փրկու­թեան ու ա­զա­տու­թեան՝ Քրիս­տո­սի սրբա­րար մար­մի­նին ու ա­րեան հա­ղոր­դու­թեան մի­ջո­ցով եւ սի­րով լուա­ցուե­ցաւ մեր հո­գի­նե­րը ա­մէն տե­սակ մեղ­քե­րէ եւ չար խոր­հուրդ­նե­րէ, ե­կէ՛ք ու­րեմն, զօ­րեղ հա­ւատ­քով, ան­խախտ հա­ւա­տար­մու­թեամբ փա­րինք Քրիս­տո­սի, խա­ւար­ման խորհր­դա­ւոր գի­շե­րին՝ չբաժ­նուինք Ան­կէ եւ չհե­ռա­նանք Ա­նոր քո­վէն՝ սեղմ կա­պե­րով կա­պուինք Ի­րեն։ Նաեւ յանձ­նա­ռու ըլ­լանք Քրիս­տո­սի հետ Գող­գո­թա բարձ­րա­նա­լու, յի­շե­լով՝ որ այդ խա­չի ծան­րու­թե­նէն մաս մըն ալ մեր մեղ­քին պատ­ճա­ռած ծան­րու­թիւնն է, որ Քրիս­տոս մե­զի հա­մար յանձն ա­ռաւ զայն սի­րով կրե­լու՝ մեր մեղ­քե­րը քա­ւե­լու հա­մար…։

Քրիս­տոս, ըստ աս­տուա­ծա­յին փրկա­գոր­ծու­թեան ծրագ­րին՝ թո­ղուց որ Հրեայ եւ Հռո­մէա­ցի իշ­խա­նա­ւոր­ներ բռնեն, ձեր­բա­կա­լեն զինք եւ ի­րեն հետ վա­րուին որ­պէս «հա­սա­րակ ոճ­րա­գործ» մը։ Ար­դա­րեւ ե­թէ ու­զէր չէ՞ր կրնար ա­նոնց­մէ օ­ձի­քը ա­զա­տել եւ ար­գի­լել այն բո­լոր ա­հա­ւոր դէպ­քե­րը, ո­րոնք տե­ղի ու­նե­ցան իր կեան­քի վեր­ջի քա­նի մը օ­րե­րուն ըն­թաց­քին, աչք բա­նալ-գո­ցե­լու չափ ա­րագ յա­ջոր­դա­կա­նու­թեամբ։

Ուս­տի շատ նշա­նա­կա­լից խօսք մըն է՝ երբ Քրիս­տոս կ՚ը­սէ. «Իմ ժա­մա­նակս լե­ցուա՛ծ է»։ Այս ի­մաս­տա­լից խօս­քով կը յա­յատ­նէ ան, թէ ինք կը շար­ժի «Հօ­րը կամ­քով»ը։ Սա­կայն ի՞նչ էր Հօր կամ­քը։ Գի­տե՛նք. մար­դա­նալ ամ­բող­ջու­թեամբ, կամ, Ա­ռա­քեա­լին բա­ցատ­րու­թեամբ. «Ան­ձը ու­նայ­նա­ցուց ծա­ռա­յի կեր­պա­րանք առ­նե­լով, մար­դոց նման ըլ­լա­լով… ինք­զինք խո­նար­հե­ցուց. մին­չեւ իսկ մա­հուան հնա­զանդ ե­ղաւ, ու այն ալ խա­չին մա­հուամբ»։ Մար­դա­ցաւ Յի­սուս, կա­տա­րե­լա­պէս մա՛րդ ե­ղաւ ա­ռանց վե­րա­պա­հու­թեան, եւ են­թա­կայ ե­ղաւ այն բո­լոր փոր­ձու­թիւն­նե­րուն եւ փոր­ձա­ռու­թիւն­նե­րուն՝ ո­րոնց կ՚են­թար­կուի ոե­ւէ մարդ, իր ապ­րած ամ­բողջ կեան­քի ըն­թաց­քին։

Կրնայ մարդ­կա­յին միտ­քը զբա­ղեց­նել սա հար­ցու­մով, թէ՝ ին­չո՞ւ խա­չուե­ցաւ Յի­սուս։

Նախ, որ ա­սի­կա Աս­տու­ծոյ՝ Հօր կա՛մքն էր՝ որ ինք սահ­մա­նա­փա­կուի մարդ­կա­յին կեան­քի հու­նին մէջ, եւ ան­կէ դուրս չել­լէ ո­րե­ւէ տե­սակ ստի­պո­ղու­թեան տակ։

Երկ­րորդ, Յի­սուս պէ՛տք էր որ ցուց­նէր, թէ Ինք կա­րող էր ամ­բող­ջու­թեամբ, լման «մարդ» ըլ­լա­լով հան­դերձ՝ «Աս­տու­ծոյ պէս» ապ­րիլ ու վա­րուիլ։

Ի՛նք «լոյս» էր եւ խա­ւա­րը լոյ­սը պի­տի մեր­ժէր…։

Յի­սուս գի­տէր, թէ այն բո­լոր ճշմար­տու­թիւն­նե­րը՝ զորս խօ­սե­ցաւ, եւ միա՛յն «ճշմար­տու­թի՛ւն»ը, ի­րա­ւը յայտ­նեց, մար­դիկ պի­տի չըն­դու­նէին եւ զԻնք ի­րենց «թշնա­մի» պի­տի հա­մա­րէին։

Ար­դա­րեւ ճշմար­տու­թեան Ա­ռա­քեա­լին վար­ձատ­րու­թիւ­նը խա՛չ է ընդ­հան­րա­պէս։ Եւ ե­թէ Յի­սուս կա­մո­վին չպար­պուէր իր աս­տուա­ծու­թե­նէն, եւ իբ­րեւ միա՛յն «Աս­տուած» խօ­սէր, կրնար խու­սա­փիլ մարդ­կա­յին պա­տի­ժէ, քա­նի որ ո՞վ կրնար հա­մար­ձա­կիլ ձեռք եր­կա­րել ու դպցնել «Աս­տու­ծոյ»։ Բայց այն ա­տեն պի­տի ը­սէին. «Դուն Աս­տուած ես եւ կրնաս ու­զածդ խօ­սիլ ա­ռանց պա­տի­ժի, բայց մենք «մարդ» ենք, եւ երբ ճշմար­տու­թիւ­նը խօ­սինք՝ կը պատ­ժուինք…»։­

Եւ Յի­սուս պի­տի պա­տաս­խա­նէր ա­ռանց ա­ռար­կե­լու.- Ես ալ ձե­զի նման մարդ եմ եւ ճշմար­տու­թիւ­նը կը խօ­սիմ ա­ռանց վախ­նա­լու եւ ընկր­կե­լու պա­տի­ժէն։ Եւ Յի­սուս ցոյց տուաւ թէ՝ ճշմար­տու­թիւ­նը ա­ւե­լի՛ մեծ ար­ժէք ու­նի քան կեանքն իսկ, եւ երբ եր­կու­քին մի­ջեւ նա­խընտ­րու­թիւն մը ան­խու­սա­փե­լի է՝ այդ նա­խընտ­րու­թիւ­նը պէ՛տք է որ ըլ­լայ միշտ ի նպաստ ՃՇՄԱՐ­ՏՈՒ­ԹԵԱՆ։ Յի­սուս իր իսկ օ­րի­նա­կով կ՚ը­սէ.- Դո՛ւք մե­ռէք, բայց ճշմար­տու­թիւ­նը մի՛ մեռց­նէք…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարտ 26, 2016, Իս­թան­պուլ