ՉԱՐԸ ՄԻՇՏ ԱՊԵՐԱ՛ԽՏ Է

«Ապերախտ» մարդը՝ իրեն եղած բարիքը չճանչցող կամ ուրացող եւ կամ մոռնալ ձեւացնող, յիշել իսկ չուզող անձն է։

Ապերախտը իր այս անտարբերութեամբ բարիքին չարիքով պատասխանող, չարիք հասցնող մարդն է։ Մինչդեռ բարիքի մը պէ՛տք է փոխարինել բարիքով, բարիքը ճանչնալով՝ երախտագիտութեա՛մբ։ Բայց մարդկային բնաւորութիւնը, ընդհանրապէս մոռնալ կ՚ուզէ իրեն եղած բարիքը։ Մարդ չ՚ուզեր որ ուրիշներու կողմէ գիտցուի իրեն եղած բարիքին շնորհիւ է որ տիրացած է դիրքի մը, յաջողութեան մը եւ լաւ վիճակի մը։

Կարելի է կարծել որ ապերախտութեան պատճառը մարդուս «Ես»ն է, որ կ՚ուզէ ամէն յաջողութիւն վերագրել իրեն եւ կը մերժէ այն իրականութիւնը՝ թէ այդ յաջողութիւնը ձեռք է բերուած ուրիշի մը օգնութեամբ։ «Ես»ը ամենամեծ արգելքն է երախտագիտութեան յայտնութեան եւ յայտարարութեան։

Եւ այս է դժբախտաբար մարդկային բնաւորութիւնը ընդհանրապէս, որ շատերու համար եղած է բնական եւ վերածուած է նկարագրի։ Արդարեւ մարդկային տկարութեան եւ թերութեան արտայայտութեան կերպն է ապերախտութիւնը, այսինքն ամէն բարի եւ լաւ հետեւանք վերագրել ինքն իր ուժերուն, կարողութեան եւ իր յատկութիւններուն։ Մինչդեռ մարդ երբեք ինքնաբաւ չի կրնար ըլլալ, միշտ ուրիշի մը օգնութեան պահանջքը ունի, չէ՞ որ Աստուած մարդս ստեղծած է զանազան տարբեր յատկութիւններով, որպէսզի անոնք միանան  իրերօգնութեան միջոցով եւ ամբողջացնեն իրարու պակասները եւ զօրացնեն  զիրար իրենց տկարութիւններուն մէջ։ Եւ դարձեալ, սա անուրանալի ճշմարտութիւն մըն է, որ մա՛րդ ինքնաբաւ չէ, եւ իր թերութիւններուն եւ տկարութիւններուն պատճառով միշտ պէտքը ունի իր նմանին, եւ անշուշտ փոխադարձաբար, ինք ալ իր ունեցած յատկութիւններով եւ ուրիշներու նկատմամբ օժտուած առաւելութիւններով պարտաւորութիւնը ունի իր նմաններուն օգնելու՝ անոնց պակասը ամբողջացնելու, տկարութիւնները զօրացնելու։ Այս պարտաւորութիւնը փոխադարձ է եւ կը վերաբերի իւրաքանչիւր անհատի։

Ապա ուրեմն երախտագիտութիւնը բնական եւ բանական զգացում մըն է մարդ էակին համար։

Երախտագիտութեան առաջին արտայայտութիւնն է՝ ճանչնալ իրեն եղած բարիքը, յետոյ այս գիտակցութեամբ շնորհակալութիւն յայտնել իր բարերարին եւ եթէ առիթը ներկայանայ փոխադարձ օգնութեամբ պարզել իր երախտագիտութիւնը։ Եւ ամենէն կարեւորը, քաջութիւնը եւ անկեղծութիւնը ունենալ ուրիշներուն ալ յայտնելու իրեն եղած բարիքը եւ բարերարը։

Երախտագիտութիւնը միայն զգացում եթէ մնայ եւ չարտայայտուի, գործի չվերած-ւի, որեւէ արժէք չի՛ ներկայացներ։ Ուստի երախտագիտութիւնը պէտք է գործով արտայայտուի։ Իսկ ապերախտութիւնը՝ երախտագիտութեան զգացումին ալ բոլորովին բացակայութիւնն է՝ այն ինչ որ դժբախտաբար շատ ալ ընդհանրացած երեւոյթ մըն է մարդկային հաւաքական կեանքի մէջ եւ կարծես ապերախտներ աւելի շատ են քան՝ երախտապարտները մարդկային փոխյարաբերութիւններու մէջ…։

Եւ ասիկա ներկայ օրերուն յատուկ երեւոյթ մը չէ, քանի որ մարդկային բնաւորութեան հարց մըն է եւ մարդկային բնաւորութիւնը չէ փոխուած, եթէ նկատի չունենանք մարդկային հաւաքական կեանքի մէջ իրականացուած բարեփոխութիւններ։ Բայց որքան ալ բարեփոխուի մարդ, էականը միշտ նոյնը կը մնայ՝ մարդկային բնութեան երեւոյթներ շատ ալ չեն փոխուիր. մարդը միշտ նոյն «մա՛րդ»ն է եւ այդպէս կը մնայ եւ պիտի մնայ։ Մարդուս արտաքինը որքան ալ փոխուի, ներքինը միշտ անփոփոխ կը մնայ։ Եւ ասիկա բնական է մարդուս համար, քանի որ մարդ ընդհանրապէս «եսամոլ» է եւ միշտ առաջնակարգ տեղ կը գրաւէ իր «Ես»ը։

Արդարեւ մարդկային ընդհանուր պատմութեան մէջ միշտ պատահած է երախտապարտութեան արտայայտութիւններէ աւելի ապերախտութեան վիճակներ՝ որոնք վիրաւորած են մարդկային արժանապատուութիւնը եւ առիթ հանդիսացած են բարեկամութեան, վստահութեան եւ այլ զգացումներու վատթարացման եւ ստեղծած են յուսախաբութիւններ։

Մարդ էակը ամէն բանէ առաջ ապերախտ է Աստուծոյ հանդէպ՝ իր Արարչին, իր Նախախնամի՛ն։ Եւ յաջորդաբար՝ իր ծնողքին, իր եղբայրներուն, իր բարեկամներուն եւ ընդհանրապէս իր բարերարներուն, ուսուցիչներուն, հոգեւորականներուն եւ ընդհանրապէս իր կեանքին ուղղութիւն տուող, մտապէս եւ հոգեպէս առաջնորդ եղող անձերուն։ Անշուշտ միշտ կան բարեբախտաբար բացառութիւններ, բայց բացառութիւններ երբեք չեն խախտեր սովորականը, էականը…։

Եւ այնքան ատեն որ կան ու պիտի ըլլան «չար»եր այս աշխարհի վրայ, պիտի ըլլան նաեւ «ապերախտ»ներ, քանի որ չարը միշտ ապերա՛խտ է եւ այդպէս կը մնայ։

Աստուծոյ դէմ ապերախտութեան մասին Սաղմոսերգուն կ՚ըսէ. «Ու աղէկութեան փոխարէն գէշութիւն ընողները Ինծի դէմ կը կենան, վասնզի ես աղէկութեան ետեւէ կ՚երթամ», (ՍԱՂՄ. ԼԸ 20)։ Իսկ Պօղոս առաքեալ Տիմոթէոսին գրած իր երկրորդ նամակին մէջ սապէս կ՚ըսէ. «Սա՛ եւս գիտցիր, թէ վերջին օրերուն դժուար ժամանակներ պիտի գան, որովհետեւ մարդիկ պիտի դառնան անձնասէր, դրամապաշտ, ամբարտաւան, հպարտ, հայհոյիչ, ծնողներուն անհնազանդ, ապերախտ, սրբութիւնները ոտնակոխ, տմարդի, անգութ, չարախօս, անհանդուրժող, դաժան, բարիին թշնամի, մատնիչ, անպատկառ, գոռոզ, եւ աւելի հեշտանքը սիրող՝ քան զԱստուած», (Բ ՏԻՄ. Գ 1-4)։

Բարիք ընողներու հանդէպ ապերախտ ըլլալու մասին Սաղմոսերգուն դարձեալ կ՚ըսէ. «Նաեւ իմ բարիքիս տեղ չարիք հատուցանեցին ու իմ սիրոյս տեղ՝ ատելութիւն», (ՍԱՂՄ. ՃԹ 5)։ Երուսաղէմի թագաւոր Դաւիթի որդիին Ժողովողին խօսքերը (ԺՈՂ. Ա 1). «Ու անոր մէջ աղքատ իմաստուն մը գտնուեցաւ եւ անիկա իր իմաստութիւնովը քաղաքը ազատեց, բայց այդ աղքատ մարդը բնաւ յիշող մը չեղաւ», (ԺՈՂ. Թ 15)։

Ուրեմն կը տեսնուի որ ապերախտութիւնը գոյութիւն ունեցած է այնքան հին ժամանակներէ ի վեր՝ որքան գոյութիւն ունեցած է մարդը։ Ի՞նչ ընելու է ապերախտութեան հանդէպ։ Ապերախտներուն միշտ պէտք է սէր ցուցնել, անոնց հանդէպ հաւատարմաբար վարուիլ, քանի որ ապերախտութիւնը ապերախտութեամբ կարելի չէ սրբել, ինչպէս սխալը՝ սխալով։

Կեանքի մէջ պատրա՛ստ ըլլալու է ամէն ապերախտութեան, որպէսզի յուսախաբ չըլլայ մարդ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարտ 20, 2019, Իսթանպուլ