ՅԻՍՈՒՍԻ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄԸ

«Տէր Յի­սուս ա­շա­կերտ­նե­րուն հետ խօ­սե­լէ ետք եր­կինք համ­բար­ձաւ եւ Հօ­րը աջ կող­մը նստաւ» (ՄԱՐԿ. ԺԶ 19)։ Մար­կոս Ա­ւե­տա­րա­նիչ այս­պէս կը նկա­րագ­րէ Յի­սուս Քրիս­տո­սի եր­կինք համ­բար­ձու­մը։ Իսկ Ղու­կաս Ա­ւե­տա­րա­նիչ այս մա­սին կ՚ը­սէ. «Ա­պա տա­րաւ զա­նոնք մին­չեւ Բե­թա­նիա եւ ձեռ­քե­րը վեր բարձ­րաց­նե­լով՝ օրհ­նեց զա­նոնք։ Եւ մինչ կ՚օրհ­նէր, բաժ­նուե­ցաւ ա­նոնց­մէ, դէ­պի եր­կինք բարձ­րա­նա­լով» (ՂՈՒԿ. ԻԴ 50-51)։­

Իսկ «Ա­ռա­քեալ­նե­րու Գոր­ծե­րը» գիր­քին մէջ՝ որ շա­րու­նա­կու­թիւնն է Ղու­կա­սի Ա­ւե­տա­րա­նին եւ գրուած նոյն ինքն Ղու­կա­սի կող­մէ, Յի­սու­սի համ­բար­ձու­մը կը նկա­րագ­րուի սա­պէս. «Այս խօս­քե­րէն ետք, մինչ ա­նոր կը նա­յէին, Յի­սուս եր­կինք համ­բար­ձաւ, եւ ամպ մը ծած­կեց զինք ա­նոնց տե­սո­ղու­թե­նէն…» (ԳՈՐԾ. Ա 9)։

­Սուրբ Գրա­յին այս վկա­յու­թիւն­նե­րու լոյ­սին տակ՝ «Համ­բարձ­ման տօն»ը՝ Յի­սուս Քրիս­տո­սի եր­կինք համ­բարձ­ման, այ­սինքն եր­կինք բարձ­րա­նա­լու յի­շա­տա­կու­թեան տօնն է, որ Հայ Ե­կե­ղե­ցին որ­պէս «Տէ­րու­նի տօն» կը նշէ Քրիս­տո­սի յա­րու­թեան 40-րդ օ­րը՝ 35 օ­րուան շար­ժա­կա­նու­թեամբ՝ Ապ­րի­լի 30-էն մին­չեւ Յու­նի­սի 3-ը հան­դի­պող Հինգ­շաբ­թի օր։ Այս տա­րի կը հան­դի­պի՝ Մա­յիս 5-ին։

Ուս­տի Քրիս­տոս, յա­րու­թե­նէն յե­տոյ 40 օր կը շա­րու­նա­կէ մնալ երկ­րի վրայ եւ այդ մի­ջո­ցին ե­րե­ւիլ իր ա­շա­կերտ­նե­րուն։ Եւ քա­ռա­սու­նե­րորդ օ­րը Յի­սուս վեր­ջի՛ն ան­գամ կ՚ե­րե­ւի իր ա­ռա­քեալ­նե­րուն, կ՚օրհ­նէ զա­նոնք եւ պատ­գամ­ներ կու տայ ա­նոնց, որ­մէ յե­տոյ կը բարձ­րա­նայ, այ­սինքն կը համ­բառ­նայ, կը վե­րա­նայ եր­կինք։

Ինչ­պէս վե­րը յի­շե­ցինք, Քրիս­տո­սի համ­բարձ­ման մա­սին կը վկա­յեն Մար­կոս եւ Ղու­կաս ա­ւե­տա­րա­նիչ­նե­րը, ո­րոնց­մէ Ղու­կաս կը վկա­յէ նաեւ «Գործք Ա­ռա­քե­լոց» գիր­քին մէջ։

«Տէր Յի­սուս ա­շա­կերտ­նե­րուն հետ խօ­սե­լէ ետք եր­կինք համ­բար­ձաւ եւ Հօ­րը աջ կող­մը նստաւ։ Իսկ ա­նոնք աշ­խար­հի բո­լոր կող­մե­րը եր­թա­լով՝ Տի­րոջ գոր­ծակ­ցու­թեամբ Ա­ւե­տա­րա­նը կը քա­րո­զէին, եւ ի­րենց քա­րո­զու­թիւ­նը կը հաս­տա­տէին ի­րենց տրուած բո­լոր նշան­նե­րով» (ՄԱՐԿ. ԺԶ 19-20)։

­Հայ ժո­ղո­վուր­դի ա­մե­նա­սի­րե­լի տօ­նե­րէն մին է «Քրիս­տո­սի Համ­բարձ­ման տօն»ը՝ ո­րուն կը մաս­նակ­ցի նաեւ ժո­ղովր­դա­կան հան­դի­սու­թիւն­նե­րով։

Հայ Ե­կե­ղե­ցին, այս տօ­նին կը յի­շա­տա­կէ նաեւ Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Ա­թո­ռին Սիս քա­ղա­քէն Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միա­ծին փո­խադ­րուե­լու օ­րը։ Պատ­մու­թեան ա­ռա­ջար­կով 484 թուա­կա­նէն ի վեր Հա­յաս­տա­նի տար­բեր քա­ղաք­նե­րու մէջ հաս­տա­տուած Հայ­րա­պե­տա­կան Ա­թո­ռը 1441 թուա­կա­նին Վա­ղար­շա­պա­տի ազ­գա­յին-ե­կե­ղե­ցա­կան ժո­ղո­վի ո­րո­շու­մով վեր­ա­հաս­տա­տուե­ցաւ լու­սա­ւոր­չա­հիմն Սուրբ Էջ­միա­ծին։

Ա­հա­ւա­սիկ այդ պատ­մա­կան օ­րուան յի­շա­տա­կու­թիւ­նը կը կա­տա­րուի Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ՝ Համ­բարձ­ման տօ­նի ա­ռի­թով մա­տու­ցուած Սուրբ Պա­տա­րա­գի ըն­թաց­քին՝ Իջ­ման Սուրբ Սե­ղա­նի առ­ջեւ կը կա­տա­րուի նաեւ Հայ­րա­պե­տա­կան մաղ­թանք։

Յի­սուս երբ բարձ­րա­ցաւ եր­կինք, դառ­նա­լով իր ա­շա­կերտ­նե­րուն ը­սաւ. «Խա­ղա­ղու­թիւն ընդ ձեզ, իմ եղ­բայր­ներ», յե­տոյ խօ­սե­ցաւ ա­նոնց հետ եւ շա­րու­նա­կեց. «Ին­ծի տրուած է ա­մէն իշ­խա­նու­թիւն եր­կին­քի ու երկ­րի վրայ, ինչ­պէս Հայ­րը զիս ու­ղար­կեց, ես ալ ձեզ կ՚ու­ղար­կեմ։ Հե­տե­ւա­բար, գա­ցէք եւ բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րը ին­ծի ա­շա­կերտ դար­ձու­ցէք։ Զա­նոնք մկրտե­ցէք՝ Հօր, Որ­դիին եւ Սուրբ Հո­գիին ա­նու­նով։ Ա­նոնց սոր­վե­ցու­ցէք այն բո­լոր պա­տուի­րան­նե­րը՝ որ ես ձե­զի տուի։ Եւ ա­հա միշտ ձե­զի հետ պի­տի ըլ­լամ, մին­չեւ աշ­խար­հի վախ­ճա­նը» (ՄԱՏԹ. ԻԸ 18-20), եւ երբ այս խօս­քե­րը խօ­սե­ցաւ հրեշ­տակ­նե­րու գնդե­րը Ա­նոր փառ­քին առ­ջեւ խո­նար­հե­լով բարձ­րա­ցու­ցին եր­կինք։

Ըստ պատ­մու­թեան վկա­յու­թիւն­նե­րու՝ մե­զի յայտ­նի է, թէ Յի­սու­սի եր­կու ա­շա­կերտ­նե­րը՝ Թա­դէոս եւ Բար­դու­ղի­մէոս գա­ցին Հա­յաս­տան՝ Տի­րոջ ճշմա­րիտ լոյ­սը տա­րա­ծե­լու։

Յի­սուս Քրիս­տոս, մեր Տէ­րը համ­բար­ձաւ՝ եր­կինք բարձ­րա­ցաւ ցնծու­թեամբ եւ ու­րա­խու­թեամբ, ինչ­պէս Սաղ­մո­սեր­գուն Դա­ւիթ կ՚ը­սէ.

«Համ­բար­ձաւ Աս­տուած օրհ­նու­թեամբ, եւ մեր Տէ­րը՝ շե­փո­րի ձայ­նով» (ՍԱՂՄ. ԽԶ 6)։ (Ծա­նօ­թագ­րու­թիւն. «շե­փոր» կը նշա­նա­կէ՝ փող, այ­սինքն՝ փչե­լով նուա­գուող գոր­ծիք)։­

Ար­դա­րեւ, Քրիս­տո­սի համ­բար­ձու­մը՝ Աս­տու­ծոյ եւ մար­դու յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն խզու­մը չէր նշա­նա­կեր, քա­նի որ Քրիս­տոս ի՛նքն է որ կ՚ը­սէ. «Բայց ես ճշմար­տու­թիւ­նը կ՚ը­սեմ ձե­զի.- Ձե­զի հա­մար լա՛ւ է որ եր­թամ, ո­րով­հե­տեւ ե­թէ չեր­թամ՝ Մխի­թա­րի­չը պի­տի չգայ ձե­զի. իսկ ե­թէ ես եր­թամ՝ զայն պի­տի ղրկեմ ձե­զի» (ՅՈՎՀ. ԺԶ 7)։ Ը­սել կ՚ու­զէ, թէ՝ ե­թէ չեր­թայ ինք, ա­պա Մխի­թա­րի­չը չի՛ գար։

Ուս­տի Յի­սուս համ­բար­ձաւ, բարձ­րա­ցաւ եր­կինք՝ ուր­կէ որ ե­կած էր մե­ղա­ւոր մարդ­կու­թեան փրկու­թեա­նը հա­մար։ Իր տե­ղը եր­կինքն էր…։

Մին­չեւ այ­սօր ալ Փրկի­չը մե­զի հետ է՝ մեր կեան­քի բո­լոր օ­րե­րուն մէջ, միայն թէ պէտք է ա­պա­ւի­նինք Ա­նոր սի­րոյն, եւ Ան իր ա­մե­նա­զօր թե­ւե­րով կը պաշտ­պա­նէ մեզ ա­մէն տե­սակ վտանգ­նե­րէ եւ վե­րա­հաս պա­տիժ­նե­րէ, չա­րին ներ­գոր­ծու­թե­նէն։

Համ­բարձ­ման տօ­նը ժո­ղո­վուր­դին յայտ­նի է նաեւ՝ «վի­ճակ» կամ «ջան գեու­լում» ա­նուն­նե­րով։

Տօ­նի օ­րը ջու­րով լե­ցուն կու­ժե­րու (=կա­ւէ ջրա­ման, սա­փոր) մէջ կը դրուի ծա­ղիկ­նե­րու տե­րեւ­ներ եւ աղ­ջիկ­նե­րու պատ­կա­նող զա­նա­զան ի­րեր։ Այ­նու­հե­տեւ դե­ռա­հաս աղջ­կան մը կը հագց­նեն հար­սի զգեստ, կ՚առ­նեն կու­ժե­րը եւ ծա­ղիկ­նե­րը՝ կը շրջին տու­նէ տուն։ Այս ա­մէ­նը եր­գե­րով, կա­տակ­նե­րով ու դրա­մա­հա­ւա­քով խան­դա­վա­ռու­թիւն մը կը ստեղ­ծէր։ Յե­տոյ կը սկսէր վի­ճա­կա­հա­նու­թիւ­նը՝ ո­րուն որ կը պատ­կա­նէր ա­ռա­ջին ի­րը, ա­նոր մօ­տա­լուտ ա­մուս­նու­թիւն մը կը սպա­սէր։ Կու­ժե­րէն կը հա­նէին միւս ի­րե­րը՝ ո­րոնց պատ­կա­նող ան­ձե­րու խրատ­ներ ու բա­րե­մաղ­թանք­ներ կը տրուէր։

Ժո­ղովր­դա­կան-ա­ւան­դա­կան այս սո­վո­րու­թիւ­նը ո­գե­ւոր տօ­նախմ­բու­թեան մը կը վե­րա­ծէր Համ­բարձ­ման տօ­նը։ Ուս­տի Մա­ղա­քիա Ար­քե­պիս­կո­պոս Օր­մա­նեան կ՚ը­սէ, թէ՝ Համ­բարձ­ման տօ­նը այդ­պէս կ՚ե­րե­ւի, թէ հին ժա­մա­նակ մեծ նշա­նա­կու­թիւն չու­նէր շաբ­թուան մէջ իյ­նա­լուն։ Եւ սա­կայն ժո­ղովր­դա­կան՝ մշա­կու­թեա­յին ո­գին կրցած է զայն վե­րա­ծել խան­դա­վառ հան­դի­սու­թիւն­նե­րու ա­ռի­թի մը…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ապ­րիլ 25, 2016, Իս­թան­պուլ