ՍԷՐԸ ԵՒ ՆԱԽԱՆՁԸ

Աշ­խար­հի վրայ՝ մար­դուս ըն­թաց­քը ո­րո­շող եր­կու զօ­րու­թիւն կայ, մին՝ «սէր»ը եւ միւ­սը՝ «նա­խանձ»ը։

Հա­ւա­տա­ցէք, սի­րե­լի ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­ներ, խորհր­դա­ծու­թեան այս նա­խա­դա­սու­թեամբ սկսե­լու հա­մար եր­կար ժա­մա­նակ խոր­հե­ցայ. ար­դեօք կը սխա­լի՞մ, մի­թէ սահ­մա­նա­փա­կած կ՚ըլ­լամ մարդ­կա­յին ա­զա­տու­թիւ­նը՝ նեղ շրջա­նա­կի մը մէջ պա­հե­լով ա­նոր գոր­ծու­նէու­թիւ­նը։ Ի­րա­պէս մարդ­կա­յին գոր­ծեր հաս­տա­տուած են այս եր­կու զգա­ցում­նե­րո՞ւ վրայ։ Չկա՞յ ու­րիշ, եր­րորդ կամ չոր­րորդ ազ­դակ մը՝ որ ըն­թացք տայ, կա­նո­նա­ւո­րէ մարդ­կա­յին գոր­ծու­նէու­թիւ­նը, ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րը։ Բայց երբ կը կար­դա­յի Գրի­գոր Օ­տեա­նը, հա­մո­զուե­ցայ, որ շատ ալ սխալ չէ մեր կար­ծի­քը, թէ՝ սէ­րը եւ նախան­ձը ըն­թացք կու տան մարդ­կա­յին գոր­ծե­րուն, մա­նա­ւանդ ա­նոնց փո­խա­դարձ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն։ Ար­դա­րեւ Օ­տեան կ՚ը­սէ, թէ՝ հրեշ­տակ­ները մէկ ա­նուն ու­նին՝ «Սէր». սա­տա­նա­ներն ալ մէկ՝ «Նա­խանձ»։ Եւ չէ՞ որ մար­դոց գոր­ծե­րը կա՛մ «հրեշ­տա­կա­յին» է, եւ կամ «սա­տա­նա­յա­կան»։ Ուրիշ խօս­քով ա­նոնք կամ բա­րի են եւ կամ՝ չա՛ր…։

Ու­րեմն շատ ալ չենք սխա­լիր երբ ը­սենք, թէ մար­դոց ըն­թաց­քը կ՚ո­րո­շուի կամ սի­րով եւ կամ նա­խան­ձով։

Ան­շուշտ, որ կան ու­րիշ զգա­ցում­ներ, շար­ժա­ռիթ­ներ, ո­րոնք ըն­թացք կու տան մար­դուն շար­ժում­նե­րուն եւ փոխ­յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու մշակ­ման, բայց էա­կա­նը իր շար­ժում­նե­րուն՝ կա՛մ բա­րի է եւ կամ չար, ու­րիշ խօս­քով կա՛մ «հրեշ­տա­կա­յին» է եւ կամ «սա­տա­նա­յա­կան»։

Սի­րոյ մա­սին շատ խօ­սած ենք այս սիւ­նակ­նե­րու մէջ, քա­նի որ ան մեր մարդ­կա­յին կեան­քին ան­բա­ժա­նե­լի մէկ տրա­մա­բա­նու­թիւնն է՝ կեան­քին սկիզբը եւ ան­մա­հու­թեան շար­ժա­ռի­թը, յոյ­սի, ու­րա­խու­թեան աղ­բիւ­րը։ Սէ­րը նպա­տա­կը եւ ի­մաստն է կեան­քին եւ մարդ­կա­յին գոր­ծե­րուն։

Սէ­րը իբ­րեւ «պտուղ» կ՚ար­տադ­րէ ու­րա­խու­թիւ­նը, եր­ջան­կու­թիւ­նը, խա­ղա­ղու­թիւնն ու ո­ղոր­մա­ծու­թիւ­նը։

Սէ­րը կը պա­հան­ջէ բա­րե­գոր­ծու­թիւ­նը եւ եղ­բայ­րա­կան խրա­տը, ան բա­րեա­ցա­կա՛մ է, ա­ռիթ կու տայ փո­խա­դար­ձու­թեան, կը մնայ ան­շա­հախն­դիր եւ ա­ռա­տա­ձեռն, ան բա­րե­կա­մու­թիւն, հա­ւա­տար­մու­թիւն, եր­կայ­նամտու­թիւն եւ հա­ղոր­դու­թիւն է։ Սուրբ Օ­գոս­տի­նոս կ՚ը­սէ. «Մեր գոր­ծե­րուն լրումը, սի­րոյ գուր­գու­րանքն է։ Հո՛ն է վախ­ճա­նը։ Մենք կը վա­զենք զայն ըն­դու­նե­լու հա­մար, մենք կը վա­զենք դէ­պի հոն. ան­գամ մը որ հաս­նինք, ա­նոր մէջ պի­տի հանգ­չինք»։

«Նախ Ի՛նք սի­րեց մեզ» (Ա ՅՈՎՀ. Դ 19), կ՚ը­սէ Յով­հան­նէս ա­ռա­քեալ։ Ու­րեմն սէ­րը կու գայ սի­րոյ աղ­բիւ­րէն՝ Աս­տուծ­մէ, որ սէ՛րն իսկ է։ Եւ շատ բզնա­կան է, որ սի­րով կա­տա­րուած, սի­րոյ մէջ կա­տա­րուած ա­մէն գործ հրեշ­տա­կա­յին է ե՛ւ աս­տուա­ծա­յին։ «Կա՛մ չա­րին  թի­կունք կը դարձ­նենք պատի­ժին վա­խով, այն ա­տեն ստրու­կի տրա­մադ­րու­թեան տակ կ՚ըլ­լանք։ Կա՛մ կը տա­րուինք վար­ձատ­րու­թեան խայ­ծէն եւ այն ա­տեն նման ենք վարձկան­նե­րուն։ Եւ կա՛մ վեր­ջա­պէս նոյն ինքն բա­րիին եւ հրա­մա­յո­ղին սի­րոյն հա­մար կը հնա­զան­դինք, եւ այն ա­տեն մենք որ­դի­նե­րուն տրա­մադ­րու­թեան մէջ կը գտնուինք», կ՚ը­սէ Սուրբ Բար­սեղ Մեծ։ Ար­դա­րեւ սի­րով կա­տա­րուած ա­մէն գործ բա­րի է եւ աս­տուա­ծա­հա­ճոյ։

Հա­պա ո՞րն է չա­րը։ Ա՛յն որ սա­տա­նա­յա­կան է։

Սա­տա­նա­յա­կան է եւ չար ա­մէն գործ, որ նա­խան­ձի ար­դիւնք է։ Ար­դա­րեւ մեղ­քե­րը բազ­մա­տե­սակ են։ Սուրբ Գիր­քը այս մա­սին կու տայ բազ­մա­թիւ ցան­կեր։

Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ, գա­ղա­տա­ցի­նե­րու գրած նա­մա­կին մէջ կ՚ը­սէ, թէ՝ «Մար­մի­նին գոր­ծե­րը կը հա­կադ­րէ Սուրբ Հո­գիին պտու­ղին։ Ար­դա­րեւ, մար­մի­նին գոր­ծե­րը յայտ­նի են… Թշնա­մու­թիւն, հեռ, այ­սինքն՝ կռիւ, գժտու­թիւն, պա­ռակ­տում, նա­խանձ, բար­կու­թիւն, հա­կա­ռա­կու­թիւն, երկ­պա­ռա­կու­թիւն, հերձուածք, չա­րակ­նու­թիւն… եւ ի՛նչ որ ա­սոնց նման են։ Արդ կը զգու­շաց­նեմ ձեզ, ինչ­պէս որ նա­խա­պէս ալ ը­սած էի, ա­նոնք որ այս­պի­սի յան­ցանքներ կը գոր­ծեն, պի­տի չժա­ռան­գեն Աս­տու­ծոյ Ար­քա­յու­թիւ­նը» (ԳԱՂՏ. Ե 19-21)։

­Նա­խան­ձի մա­սին ալ նա­խա­պէս խորհրդակ­ցած էինք այս սիւ­նակ­նե­րուն մէջ, սա­կայն նա­խանձն ալ, դժբախ­տա­բար ան­բա­ժան զգա­ցում մըն է մարդկա­յին կեան­քին մէջ։ Ա­մէ­նու­րեք, ա­մէն ժա­մա­նակ կա­րե­լի է դի­մա­ւո­րուիլ նա­խան­ձի հետ…։ Ու­րեմն կ՚ար­ժէ յի­շել, թէ՝ ի՛նչ է նա­խան­ձը՝ այս սա­տա­նա­յական զգա­ցու­մը։ Նա­խան­ձը գլխա­ւոր մո­լու­թիւն մըն է։ Ան կը մատ­նան­շէ ու­րի­շին բա­րի­քին դի­մաց մար­դուն զգա­ցած տխրու­թիւ­նը եւ ինչ­պէս նաեւ զայն նոյ­նիսկ ան­պատ­շաճ ու ա­նի­րաւ կեր­պով իւ­րաց­նե­լու ան­սանձ փա­փա­քը։

Մա­խան­քը, այ­սինքն նա­խան­ձը երբ մեր­ձա­ւո­րին ծանր չա­րիք մը կը մաղ­թէ՝ «մա­հա­ցու մեղք» է։

Սուրբ Օ­գոս­տի­նոս, նա­խան­ձին մէջ կը տես­նէ գե­րա­զան­ցօ­րէն «սա­տա­նա­յա­կան մեղք»ը։ Ար­դա­րեւ նա­խան­ձը «մայր»ն է բազ­մա­թիւ չա­րու­թիւն­ներու եւ մեղ­քե­րու՝ շատ մը մեղ­քեր կը ծնին նա­խան­ձի զգա­ցու­մէն, ինչ­պէս՝ զրպար­տու­թիւն, չա­րա­խօ­սու­թիւն, ու­նայ­նա­խօ­սու­թիւն, ա­տե­լու­թիւն։ Նա­խանձը՝ մեր­ձա­ւո­րին դժբախ­տու­թեան վրայ հրճուիլ, ա­նոր բա­րու­թեան վրայ նե­ղուի՛լ է։

Նա­խան­ձը տխրու­թեան կեր­պե­րէն մէ՛կն է, եւ ու­րեմն՝ սի­րոյ զլա­ցումն է։ Սի­րով լեցուած մար­դը պար­տի պայ­քա­րիլ ա­նոր դէմ իր բա­րեսր­տու­թեա՛մբ։

Նա­խան­ձը յա­ճախ յա­ռաջ կու գայ հպար­տու­թե­նէն։

«Ար­դեօք պի­տի չու­զէի՞ք տես­նել Աս­տուած ձեր մի­ջո­ցով փա­ռա­ւո­րուած։ Ու­րա­խա­ցէ՛ք ու­րեմն ձեր եղ­բօր յա­ռաջ­դի­մու­թեան գոր­ծե­րով, Աս­տուած ձեզ­մով պի­տի փա­ռա­ւո­րուի։ Ու այն ա­տեն մար­դիկ պի­տի ը­սեն. օրհ­նեա՛լ ըլ­լայ Աս­տուած, քա­նի որ Ա­նոր ծա­ռան գիտ­ցաւ յաղ­թել նա­խան­ձին՝ իր հրճուան­քը դնե­լով ու­րիշ­նե­րուն ար­ժա­նիք­նե­րուն վրայ», կ՚ը­սէ Սուրբ Յով­հան Ոս­կե­բե­րան։

Եւ դար­ձեալ Սուրբ Օ­գոս­տի­նոս կ՚ը­սէ, թէ՝ նա­խան­ձը կրնայ տա­նիլ յո­ռե­գոյն չա­րա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն…։

Սա­տա­նա­յին նա­խան­ձով է, որ մա­հը մտաւ աշ­խարհ (Ի­ՄԱՍՏ. Բ 24)։ Ուս­տի Սուրբ Գրի­գոր Մեծ կ՚ը­սէ. «Մենք երբ ի­րա­րու դէմ կը կռուինք, մեր մէջ մա­խանքն է, որ մեզ ի­րա­րու դէմ կը լա­րէ։ Ե­թէ բո­լորս այս­պէս շա­րու­նա­կենք խախ­տել Քրիս­տո­սի մար­մի­նը՝ ո՞ւր պի­տի հաս­նինք։ Մենք Քրիս­տո­սին մար­մի­նը տկա­րաց­նե­լու գոր­ծե­րու լծուած ենք։ Մենք մեզ միեւ­նոյն մար­մի­նին ան­դամ­ներ կը յայ­տա­րա­րենք եւ զի­րար կը յօ­շո­տենք գա­զան­նե­րու պէս»։ Ի­րա­պէս նա­խան­ձի ազ­դե­ցու­թեամբ ի՜նչ չա­րա­գոր­ծու­թիւն­ներ կը կա­տա­րէ մարդ։

Նա­խան­ձը սա­տա­նա­յա­կան գո՛րծ է ե­ղած միշտ եւ սէ­րը՝ հրեշ­տա­կա­յի՜ն…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հոկ­տեմ­բեր 29, 2015, Իս­թան­պուլ