ՏԵՍՆՈՒԱԾԸ ԵՒ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ

Բնաւ խոր­հե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցա՞ծ էք սի­րե­լի­նե՜ր. աչ­քով տե­սած ո­րե­ւէ «իր», չի մնար որ­պէս պատ­կեր, այլ մեր մտքին մէջ կը փո­խա­կեր­պուի «խոր­հո՛ւրդ»ի մը՝ որ ոչ մէկ նմա­նու­թիւն կ՚ու­նե­նայ աչ­քին տե­սա­ծին հետ։

Ա­հա­ւա­սիկ ճիշդ այս պատ­ճա­ռով է, որ ի­րա­կա­նու­թիւ­նը եւ ճշմար­տու­թիւ­նը բո­լո­րո­վին տար­բեր ար­ժէք­ներ կը ներ­կա­յաց­նեն։ Ու­րիշ խօս­քով՝ աչ­քին ա­մէն տե­սա­ծը ի՛նք չէ, այլ միայն տես­նուա­ծին պատ­կե­րը՝ որ շատ ան­գամ նմա­նու­թիւն իսկ չ՚ու­նե­նար տես­նուա­ծին հետ։

Մտա­յին ան­տե­սա­նե­լի ի՜նչ հիա­նա­լի եւ խորհր­դա­ւոր գոր­ծո­ղու­թիւն մըն է կա­-տարուա­ծը՝ բնու­թեան մէկ հրա­շա­լի՛­քը։ Եւ կամ ը­սենք՝ ի՜նչ խորհր­դա­ւոր «ո՛ւժ» մըն է այս՝ որ պատ­կե­րը կը վե­րա­ծէ խոր­հուր­դի։ Ար­դա­րեւ, աչ­քը կը տես­նէ այն՝ որ տե­սա­նե­լի է նիւ­թա­կան աշ­խար­հի վրայ։ Աչ­քը չի՛ կրնար տես­նել ան­տե­սա­նե­լին, այ­սինքն խոր­հուր­դը։

Բայց հարց է՝ թէ նիւ­թա­կան աշ­խար­հը ինչ­պէ՛ս կը կորսնց­նէ իր նիւ­թա­կան նկա­րա­գի­րը, էու­թիւ­նը, եւ բո­լո­րո­վին տար­բեր, ան­նիւ­թա­կան աշ­խար­հի մը մէջ եւ ան­սահ­ման տա­րած­քի մը վրայ կը յայտ­նուի։ Այս ան­նիւ­թա­կան եւ ան­սահ­ման տա­րած­քը կ՚ա­նուա­նուի «հո­գե­ւոր աշ­խարհ», որ ան­բա­ժան է՝ «մտա­յին աշ­խարհ»էն։

Եւ մարդ «պատ­կեր»ի աշ­խար­հէ մը ստի­պո­ղա­բար կ՚անց­նի «խոր­հուրդ»ի աշ­խար­հին։ Խոր­հուր­դը կը կազ­մա­կեր­պուի հո­գիին եւ մտքին մէջ։ «Պատ­կեր» ը­սուա­ծը կը պատ­կա­նի նիւ­թա­կան-մարմ­նա­կան աշ­խար­հին՝ մարմ­նա­կան աչ­քին կազ­մա­բա­նու­թեան կը պատ­կա­նի. իսկ «խոր­հուրդ»ը՝ ի­մաս­տա­սի­րու­թեան, ուր հո­գին եւ միտ­քը միա­սին կը գոր­ծեն։

Ար­դա­րեւ, տես­նուած ա­մէն «պատ­կեր»ին ե­տին կը գտնուի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան հրա­շա­լի գոր­ծո­ղու­թիւն մը՝ զոր կը կա­տա­րէ Գե­րա­գոյն եւ Ա­մե­նա­րա­րիչ, Ա­մե­նա­բուղխ Էա­կը՝ Ո՛ւ­ժը, Ի­մաս­տու­թիւ­նը, Բա­րու­թի՛ւ­նը։ Այս Էա­կը՝ Աս­տուած, յա­րա­ներ­կայ գոր­ծօն ո՛ւժ մըն է։ Ան յա­րա­տեւ կը գոր­ծէ իր ամ­բողջ ա­րա­րած­նե­րուն օգ­տին եւ մա­նա­ւանդ մարդ էա­կին հա­մար՝ որ ստեղ­ծած է Իր պատ­կե­րով եւ Ի­րեն նմա­նու­թեան կո­չե­լով։ Մարդ պէտք է աշ­խա­տի նմա­նիլ Ա­նոր, քա­նի որ իր կո­չու­մը ա՛յս է։

Ուս­տի «Աս­տուած» բա­ռը կը նշա­նա­կէ՝ հոս ներ­կայ ե­ղող, միշտ հոս գտնուող. «աստ» այ­սինքն՝ հոս ե­ղած։ Աս­տու­ծոյ գոր­ծօն յա­րա­ներ­կա­յու­թիւ­նը հաս­տատ փաս­տե­րէն մէկն է՝ մար­դուս զգա­լու եւ խոր­հե­լու ան­բա­ցատ­րե­լի կա­րո­ղու­թիւ­նը։ Մար­դուս աչ­քը, ը­սենք, «գոր­ծիք» մըն է, հա­պա խոր­հուր­դը ի՞նչ է…։

Խոր­հուր­դը, սի­րե­լի­նե՜ր, Աս­տու­ծոյ խոր-հըր­դա­ւոր գոր­ծո­ղու­թեան ար­դիւնքն է։ Աստուած ա­մէն ան­հա­տի մէջ կը գոր­ծէ, հոգ չէ թէ մարդ անդ­րա­դառ­նայ կամ ո՛չ, խնդիր չէ թէ մարդ կ՚ըն­դու­նի թէ ո՛չ այդ ներ­գոր­ծու­թիւ­նը։ Աս­տուած այս ի­մաս­տով հա­ւա­տա­րիմ է թէ՛ Իր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան եւ թէ Իր ա­մե­նախ­նա­մու­թեան։ Ա­մե­նախ­նամ է Ան՝ Ա­մե­նախ­րատ, Ա­մե­նա­խոր­հուրդ, Ա­մե­նա­կա­րող, Ա­մե­նա­հա՛ս։

Նիւ­թէն՝ ան­նիւ­թա­կա­նին, տե­սա­նե­լիէն ան­տե­սա­նե­լիին, պատ­կե­րէն՝ խոր­հուր­դի այս Ա­նեզր, Ան­ծայր եւ Անս­կիզբ ու Ա­նեղ հե­ղի­նա­կը միա՛յն Աս­տուած կրնայ ըլ­լալ։ Ո՛ւժ մը՝ խոր­հող, գոր­ծող ի­մաս­տու­թիւն մը, որ նաեւ բա­րի է՝ կը սի­րէ, քա­նի որ Ի՛նք Սէ՛ր է։ Այս իսկ պատ­ճա­ռով, սի­րե­լի ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­նե՜ր. Աս­տուած անձ­նա­ւո­րու­թեան մը «ա­նուն»ը չէ՛, այլ՝ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան, նա­խախ­նա­մա­կան անս­կիզբ ու ան­վերջ ի­մաս­տու­թեան մը՝ մտա­յին ու­ժի մը ո­րա­կո՛ւ­մը…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարտ 19, 2015, Իս­թան­պուլ