ՇԻՐԻՆՕՂԼՈՒ ԱՄՈԼԻՆ ՀՈՎԱՆԱՒՈՐՈՒԹԵԱՄԲ ԼՈՅՍ ՏԵՍԱԾ ԱՆԻԻ ԱՒԵՐԱԿՆԵՐՈՒՆ ՎԵՐԱԲԵՐԵԱԼ ԳՐՔԻՆ ՓԱՅԼՈՒՆ ՇՆՈՐՀԱՆԴԷՍԸ

«Փա­րոս» ամ­սագ­րի ա­ռըն­թեր գոր­ծող հրա­տա­րակ­չու­թիւ­նը այս շրջա­նին ըն­թեր­ցա­սէր հա­սա­րա­կու­թեան տրա­մադ­րու­թեան տակ դրած է Ա­նիի ա­ւե­րակ­նե­րուն վե­րա­բե­րեալ հե­տաքրք­րա­կան գիրք մը։ 1910 թուա­կա­նին, հո­գե­լոյս Տ. Գրի­գո­րիս Ծ. Վրդ. Պա­լա­քեա­նի կող­մէ հե­ղի­նա­կուած «Նկա­րագ­րու­թիւն Ա­նիի ա­ւե­րակ­նե­րուն» գոր­ծին թրքե­րէն թարգ­մա­նու­թիւնն է այս մէ­կը։ Այդ ժա­մա­նակ քա­ղա­քիս «Մատ­թէո­սեան» հրա­տա­րակ­չու­թեան կող­մէ լոյս ըն­ծա­յուած գոր­ծը թարգ­մա­նուած է Սա­թե­նիկ Ուս­տա­յի եւ Ա­նա­հիտ Հա­զա­րեա­նի կող­մէ։ Մայ­տա Սա­րի­սի կող­մէ հրա­տա­րա­կու­թեան պատ­րաս­տուած թրքե­րէն թարգ­մա­նու­թիւ­նը կը բո­վան­դա­կէ ճոխ տե­սո­ղա­կան ա­ռար­կա­ներ, ո­րոնց շար­քին մեծ ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նեն աշ­խար­հահռ­չակ լու­սան­կա­րիչ Ա­րա Կիւ­լէ­րի կող­մէ նկա­րա­հա­նուած դրուագ­նե­րը։ Հարկ է նշել, որ այս գիր­քը լոյս տե­սած է մեր հա­մայն­քի հիմ­նա­կան բա­րե­րար­նե­րէն՝ Սուրբ Փրկիչ Ազ­գա­յին հի­ւան­դա­նո­ցի հո­գա­բար­ձու­թեան ա­տե­նա­պետ Պետ­րոս-Լե­տա Շի­րի­նօղ­լու ա­մո­լին հո­վա­նա­ւո­րու­թեամբ։

Ե­րէկ ե­րե­կո­յեան, այս գրքի շնոր­հան­դէ­սը տե­ղի ու­նե­ցաւ Պէ­յօղ­լուի մէջ։ Ձեռ­նար­կը կազ­մա­կեր­պուե­ցաւ Իս­թան­պու­լի մօտ Յու­նաս­տա­նի ա­ւագ հիւ­պա­տո­սու­թեան ա­ռըն­թեր որ­պէս մշա­կոյ­թի կեդ­րոն գոր­ծող՝ Իս­թիք­լալ պո­ղո­տա­յի «Շիշ­մա­նօղ­լու» ա­պա­րան­քի եր­դի­քին տակ, ուր հա­մախմ­բուած էին հոծ թի­ւով մշա­կու­թա­սէր­ներ եւ ըն­թեր­ցա­սէր­ներ։ Ներ­կա­նե­րու շար­քին էին Թուր­քիոյ Հայ Կա­թո­ղի­կէ Հա­սա­րա­կու­թեան Վի­ճա­կա­ւոր Տ. Լե­ւոն Արք. Զէ­քիեան, Մխի­թա­րեան միա­բա­նու­թեան Իս­թան­պու­լի վա­նա­տու­նէն Հայր Սար­գիս Ծ. Վրդ. Էր­մէն եւ Հայր Յա­կով­բոս Ծ. Վրդ. Չօ­փու­րեան, Իս­թան­պու­լի մօտ Յու­նաս­տա­նի ա­ւագ հիւ­պա­տոս Է­վան­կե­լոս Սե­քե­րիս, Սեւ ծո­վեան տնտե­սա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան կազ­մա­կեր­պու­թեան մօտ Հա­յաս­տա­նի մշտա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Ար­սէն Ա­ւա­գեան, հո­վա­նա­ւոր Պետ­րոս եւ Լե­տա Շի­րի­նօղ­լու ա­մո­լը եւ հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րէն բազ­մա­թիւ յայտ­նի դէմ­քեր։

Գի­նե­ձօ­նի ըն­թաց­քին ող­ջոյ­նի խօս­քով մը հան­դէս ե­կաւ «Փա­րոս»ի գլխա­ւոր խմբա­գիր Մայ­տա Սա­րիս, որ ե­րե­կոյ­թի տե­ւո­ղու­թեան առ ի ե­րախ­տա­գի­տու­թիւն յու­շա­նուէր մըն ալ յանձ­նեց Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լուին։ Այդ յու­շա­նուէ­րը Ա­րա Կիւ­լէ­րի կող­մէ նկա­րա­հա­նուած մե­ծա­դիր լու­սան­կար մըն էր։

«Ան­ցեա­լի ու­ժաս­պառ վկա­նե­րը՝ Ա­նիի ա­ւե­րակ­նե­րը» խո­րագ­րով հրա­տա­րա­կուած գիր­քին շուրջ ար­տա­յայ­տուե­ցաւ նաեւ Սա­թե­նիկ Ուս­տա։ Իր կար­գին ե­լոյթ մը ու­նե­ցաւ նաեւ ճար­տա­րա­գէտ Եա­վուզ Էօզ­քա­յա, որ ընդգ­ծեց, թէ Ա­նիի ա­ւե­րակ­նե­րը Ի­ՒԷՍ­ՔՕ-ի Հա­մաշ­խար­հա­յին ժա­ռան­գու­թեան ցու­ցա­կին մաս կազ­մե­լու ճամ­բուն վրայ է։

Յայ­տագ­րի գոր­ծադ­րու­թե­նէն վերջ սար­քուե­ցաւ ըն­դու­նե­լու­թիւն մը, ո­րու ըն­թաց­քին ներ­կա­նե­րը ան­մի­ջա­կան զրոյց մը ու­նե­ցան ի­րա­րու մի­ջեւ եւ ի­րենց գնա­հա­տան­քը ար­տա­յայ­տե­ցին այս ծրագ­րին մաս­նակ­ցու­թիւն բե­րած բո­լոր դէմ­քե­րուն նկատ­մամբ։