Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Աւանդական խօսք մը կայ՝ մսակերներ կը տիրապետեն խոտակերներուն։ Պատմական եւ բնական փաստեր, ընդհանրապէս, կը հաստատեն այս խօսքին գործնականութիւնը։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Պէտք է յստակ տարբերութիւն մը դրուի բարիներուն եւ բարի ձեւացողներուն, կարեկցողներուն եւ իրապէս օգնութեան ձեռք մեկնողներուն, ինչպէս նաեւ գթացողներուն եւ ճշմարիտ ողորմածներուն միջեւ, որովհետեւ իրականութեան մէջ անոնք ամբողջութեամբ տարբեր բաներ են:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Կարդալ սորվիլ՝ մանուկի մը համար առաջին քայլն է ընկերային կեանքին։ Արդարեւ, կարդալ սորվիլ, ընդհանուր առումով՝ ուսում եւ կրթութիւն, կը սկսի ընտանիքին մէջ, նախ եւ առաջ մօր գրկին մէջ, կը զարգանայ ուսուցիչներու հոգատարութեամբ եւ վերջապէս, կը կատարելագործուի ընկերութեան մէջ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Տարիներ առաջ մեծն բանաստեղծ Յովհաննէս Շիրազը աշխարհ կը հրաւիրէր Տանթէն, որպէսզի անոր նկարագրած դժոխքէն տարբեր ու շօշափելի դժոխք մը ցոյց տար ու Շիրազ այնքան վստահ էր այդ երկու դժոխքներու տարբերութեան, որ կը հաւատար, թէ Շիրազի ցոյց տուած դժոխքը տեսնելով Տանթէ պիտի մոռնայ իր դժոխքը:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Եկեղեցւոյ անդամները երկուքի կը բաժնուին՝ աշխարհականներ եւ հոգեւորականներ. հոգեւորականներն ալ ըստ իր կարգի՝ հասարակ պաշտօնեաներ, եկեղեցական-վարչական իշխանութիւն ունեցողներ եւ վանականներ ըլլալով՝ երեքի կը բաժնուին։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Ի տարբերութիւն ներկային, անցեալի օտարախօս սերունդը ունէր գիր-գրականութեան հանդէպ հետաքրքրութիւն մը. հայերէն չհասկնալով հանդերձ անոնք մօտ էին մամուլին, գիր-գրականութեան եւ ամէն ձեւով կը փորձէին աղերսուած մնալ այդ բոլորին, որովհետեւ հակառակ լեզուի պակասութեան, հայրենասիրութեան շունչ մը կար անոնց մէջ, պատկանելիութեան գիտակցութիւն մը, ինչ որ պատճառ կ՚ըլլար, որ գրողներ անտարբեր չմնան անոնց հանդէպ:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Ստեղծագործութեան ընդհանուր ծրագիրը կ՚ընդգրկէ բոլոր անոնք, որոնք կը ճանչնան Արարիչը. անոնք որոնք կը հաւատան, կը պաշտեն միակ եւ բարեգութ Աստուածը՝ որ է նաեւ Նախախնամ եւ պիտի դատէ մարդիկը «վերջին օրը»։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Յաճախ ներկան քննադատելով անցեալը կը մեծարենք, սակայն ընդունինք, որ լեզուի գիտութեան կողմէ ներկայիս շատ աւելի լաւ վիճակի մէջ կը գտնուինք՝ քան դարեր առաջ, սակայն լաւ ըլլալով հանդերձ կամաց կամաց կը վերադառնանք անցեալի եւ բռնած ենք ուղի մը՝ որ կրնայ մինչեւ իսկ անցեալի վիճակէն շատ աւելի վատ վիճակ մը ստանալ:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Ազատութիւնը իմացականութեան եւ կամքին արմատացած կարողութիւնն է գործելու կամ չգործելու, ընելու այս կամ այն, ինքնակամ վճռելու կատարելիք գործեր։ Ինքնակամութեամբ իւրաքանչիւր ոք տէր է իր անձին։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Հայկական հին գաւառներու մէջ կրթական վիճակն ու թրքախօսութեան աստիճանը գիտնալու համար անպայմանօրէն պէտք է կարդալ ուսուցչուհի եւ հրապարակագիր Արշակուհի Թէոդիկի (որ կինն էր հայ բանասէր Թէոդիկի) «Ամիս մը ի Կիլիկիա» աշխատութիւնը, որ շրջելով բազմաթիւ հայկական գաւառներ գրի առած է իր տպաւորութիւնները: