ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Մարդկային ապրումներուն ամենէն դժուար ու վիրաւորական զգացումներէն մէկը հակառակ ամէն տեսակ զոհողութեանց գնահատուած չըլլալու գիտակցութիւնը ունենալն է. մեր ընկերութեան մէջ մենք ունեցած ենք բազմաթի՜ւ հայորդիներ, որոնք հակառակ իրենց ամէ՛ն տեսակի զոհողութեանց արժանի գնահատանքը չեն ստացած, սակայն, հակառակ այդ բոլորին, շարունակած են անձնուրաց նուիրուիլ այն առաքելութեան՝ որուն կը հաւատան:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
«Մէկը բերին անոր առջեւ, խուլ ու դժուարախօս եւ կ՚աղաչէին որ անոր վրայ ձեռք դնէ։ Ժողովուրդէն մէկդի առնելով զանիկա, իր մատները անոր ականջներուն մէջ խոթեց ու թքաւ, եւ անոր լեզուին դպաւ, ապա երկինք նայելով հառաչեց եւ ըսաւ անոր.- Եփփաթա, (որ կը նշանակէ բացուէ՛) եւ իսկոյն անոր ականջները բացուեցան եւ անոր լեզուին կապը քակուեցաւ եւ շիտակ կը խօսէր։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Տղաս, եթէ տեսնես մէկը գետին ինկած է... կից մըն ալ դուն տուր»:
Այս խօսքերը հազար անգամ լսած եմ մեծմօրս բերնէն. քիչ մը տարօրինակ էր: Իմ տեսած միւս բոլոր ծերերը գրեթէ օրհնութիւնը կը բաշխէին, իսկ մեծմայրս կը յորդորէր ինկածը գետնէն հանելու փոխարէն հարուած մըն ալ տալ ու անցնիլ:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Աշխարհի վրայ ինքզինք մինակ կարծել եւ այդպէս զգալ, ամենէն ջլատող եւ յուսահատեցնող պարագան է, որ կրնայ մարդս ամենէն գձուձ վարմունքի, ամենէն աղտոտ հաշիւներու առաջնորդել։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Վերջերս «Արեւելք» լրատուականի հետ մտերմիկ զրոյց մը ունեցայ. զրուցավարը՝ Սարգիսը ուզեց պաշտօնականէն դուրս ելլենք եւ խօսինք այնպէս՝ ինչպէս պիտի խօսէինք մեր անձնական ընկերային զրոյցներու ժամանակ. այս առաջարկը ընդունելով որոշեցի հեռու մնալ պաշտօնական բոլոր ձեւակերպութիւններէ եւ ըլլալ այն՝ ինչ եմ սովորական առօրեայի ընթացքին:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Մարդը՝ որ «փոքրիկ տիեզերք» մը կոչուած է, իր մէջ կը զգայ սակայն «անհունութեան» անհպելի սահմաններուն սաւառնող կարողութեան մը թռիչքը, իր մտքին սրաթռիչ թեւերովը մերթ կը խոյանայ դէպի երկինքի բարձրութիւններուն եւ մերթ կը մխրճուի երկրի ներքին մասը՝ ընդերքի մէջ եւ ովկիանոսներու անդնդախոր յատակը։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Այսօր ծնունդն է հայ մտաւորական մը, որ լոյս աշխարհ եկած է մեր թուականէն 202 տարիներ առաջ՝ 1822 թուականին. մտաւորական, որ բժիշկ ըլլալով հանդերձ իր մէջ ունէր մտաւորական գրող ըլլալու Աստուածային շնորհքը եւ անբացատրելի ձեւով անգիր գիտէր հայոց պատմութիւնը. ըմբոստ պայքարելու բոլոր անիրաւութիւններուն դէմ, զոր կը նեղէր իր ազգն ու արիւնակիցները։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Հրաչեայ Աճառեան իր «Հայերէն արմատական բառարան»ին մէջ կը գրէ, թէ՝ «իր» բառի գործիական հոլովն է՝ «իրաւ». «իրօք»՝ որ ստացած է մակբայական գործածութիւն՝ «արդեամբ», «գործով», «հաւաստեաւ» նշանակութեամբ։ «Իրօք բարկացուցեր եւ բանիւք հաշտեցուսցես»՝ հակադրուած են իրար հետ՝ խօսք եւ գործ։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Փոքր ժամանակ բազմիցս կրկնեցին, որպէսզի հասկնանք. «փոքր ու մեծ մեղք գոյութիւն չունի. մեղքը մեղք է». այսպէս կամ այնպէս հասկցանք, որ մէկ հաւկիթ գողցողն ու ամբողջ հաւնոց մը յափշտակողը նոյնացնողը անոնց գող ըլլալն է. ի՜նչ փոյթ թէ Ջիւանին մէկ հաւ գողցողը «խեղճ» նկատելով «խելքի՛ աշեցէք» կը բարձրաձայնէր:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Աստուած մարդ արարածը իր ստեղծագործութեան գլուխ գործոցը նկատեց եւ անոր տուաւ իր պատկերն ու շունչը. ամէ՛ն բան ստեղծեց մարդուն համար եւ մարդը որպէս գերագոյն ստեղծագործութիւնը անոնց վրայ պատասխանատու նշանակեց. սակայն այն բարձրութիւնը որ Աստուած տուաւ մարդուն՝ մարդը չկրցաւ տալ իր նմանին եւ որոշեց միւս ստեղծագործութիւնները աւելի բարձր նկատել՝ քան իր նմանը, որ ունէր նմանութիւնը նաեւ Աստուծոյ:
