Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Իրապէս դժուա՛ր է ներել մէկը, երբ ան վիրաւորած է մարդուս արժանապատուութիւնը։ Արդարեւ, ներելը դժուար է, քանի որ ան մարդուն իր «Ես»ին հետ պայքա՛ր կը պահանջէ, ուստի ներելու համար նախ պէտք է «Ես»ը պարտութեան մատնուի, եւ «Ես»ը զոհողութիւն ընէ՝ զիջանի եւ խոնարհի։ Բայց մարդուն «Ես»ը դիւրին չի զիջանիր եւ կը յամառի մնալու միշտ իր բարձրութեան վրայ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Կենդանական աշխարհի ամենէն ստորին դասակարգէն մինչեւ ամենէն զարգացած դասակարգը՝ մարդը վայելքներու ետեւէն կը վազէ, եւ որքան ազնուանայ, զարգանայ կենդանական տեսակը, այնքան նաեւ կ՚ազնուանան, կը ճիւղաւորուին վայելքները՝ որոնք բնազդականէն գիտակցականին, նիւթականէն հոգեկանին, մտաւորականին կ՚անցնին եւ իրենց առթած հեշտանքն ալ նո՛յնքան բազմաճիւղ եւ նո՛յնքան ներոյժ կ՚ըլլայ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ, որպէսզի չընկճուի ցաւերէ, պէ՛տք է ունենայ հոգեկան առուգութիւն։ Տխրութիւնը, տրտմութիւնը, ցաւած հոգիները, արդիւնք են աւշային խառնուածքի մը։ Այսպիսի վիճակներ այնքա՜ն ընդհանրացած են, որ տեսակ մը վատոյժ յոռետեսութիւն՝ ամենէն աւելի տիրող աշխարհահայեցողութիւն սկսած է դառնալ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Եթէ կը հաւատանք՝ թէ Եկեղեցին «Սուրբ» է եւ անբաժանելի՝ Հայր Աստուծոյ, Որդիին եւ Սուրբ Հոգիին հաւատքէն եւ Առաքելական է, հաստատուած Յիսուս Քրիստոսի կողմէ, ապա ուրեմն ան «մի՛» է։ Աստուծոյ Եկեղեցի՛ն է ան՝ մէ՛կ եւ անբաժանելի՛, որուն մէջ Աստուծոյ կողմէ զետեղուած «բոլոր» պարգեւները՝ շնորհները յստակօրէն բարութեան կը վերագրուին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ի՞նչպէս բացատրել մայրութիւնը, ի՞նչ կերպով նկարագրել զայն, եթէ ոչ պարզապէս ըսել, մայրութիւնը մարդկութեան գագաթնակէտն է՝ ամենաբարձր աստիճանը, ծայրագոյն դիրքը՝ զենի՛թը։
Արդարեւ, մայրը, ծնող կին-մարդը, կերպով մը գործակիցը եւ գործակատա՛րն է Աստուծոյ՝ Իր արարչագործութեան եւ նախախնամութեան գործին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Բանադատութիւնը խարտոց մըն է՝ որ կը յղկէ ի՛նչ որ կը խածնէ», կ՚ըսէ Լըկուվէ։ Իսկ Պուասթ, բանադատութիւնը «բարի զգացում» մը կ՚անուանէ, եւ կ՚ըսէ. «Բանադատութիւնը ո՛չ այլ ինչ է, բայց եթէ տրամաբանութեամբ կատարելագործուած բարի զգացում մը»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Օգտակարը չարհամարհել, ամէն զոհողութիւն ընել օգտակար բան մը ձեռք ձգելու համար. ասիկա պէ՛տք է որպէս սկզբունք ընդունուի թէ՛ անհատներու եւ թէ՛ հասարակութիւններու կողմէ։ Արդարեւ, ըլլա՛յ անհատը, ըլլա՛յ հաւաքականութիւն մը իրենց կենդանական եւ ընկերային գոյութեան մէջ, գոյապահպանման եւ գոյատեւման համար բազմաթիւ արտաքին ազդակներու պէտք ունին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Այսօր, սիրելի՜ ընթերցող բարեկամներ, կ՚երթանք դէպի ետ՝ 1899 թուականին, եւ պատմութեան այս ճամբորդութեան մէջ, «ՄԱՍԻՍ» կիսամսեայ հանդէսին 15 մայիս 1899 թուակիր օրինակին մէջ կը հանդիպինք Մ. Շ. ստորագրութեամբ շահեկան յօդուածի մը՝ «Միջազգային իրաւախոհութիւն խաղաղութեան դեսպանախորհուրդին առթիւ» խորագրով, ուր կը նկարագրուի Լա Հէյի դեսպանախորհուրդի պատմական կարեւոր ժողովը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ժողովուրդներու զարգացման, յառաջդիմելու եւ քաղաքակրթուելու ընդհանուր պատմութեան հիմը եղած է միշտ նիւթական կեանքը։ Նոյնիսկ նախապատմական ժամանակներու մէջ, կամ այդ պայմաններուն տակ գտնուող հասարակութիւնները օրը օրին ապրելու տաղտուկները միայն ունին եւ իրենց նիւթական, եթէ կարելի է ըսել տնտեսական կեանքով, որեւէ կերպով փոխադարձ յարաբերութիւններու մէջ չեն գտնուիր իրենց սահմանակից օտար ցեղերու հետ, բոլորովին մեկուսացած գոյութիւն մը ունին անոնք։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Նախապէս, օգտուելով հոգեբոյժ Տքթ. Պօղոս Քօլօլեանի «Յոռետեսութիւնը բժշկութեան առջեւ» յօդուածէն, խորհրդածութեան նիւթ ունեցած էինք յոռետեսութիւնը։ Որպէս նիւթին շարունակութիւնը, եւ դարձեալ օգտուելով վերոյիշեալ յօդուածէն, պիտի փորձենք ներկայացնել յոռետեսութեան գրականութեան վրայ ունեցած ազդեցութիւնը պատմութեան ընթացքին։