Հոգե-մտաւոր

ՄՈՎՍԷՍ ՎԱՐԴԱՊԵՏ ԽՈՐԵՆԱՑԻ (410-490)

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Պատմաբան, թարգմանիչ, բանասէր եւ գրող Մովսէս Վարդապետ Խորենացի ծնած է մօտաւորապէս 410 թուականին եւ մահացած՝ 490-ին։
Խորենացիի մասին կենսագրական տեղեկութիւններ քիչ են։ Անոնց մեծ մասը կը հաղորդէ ինք՝ իր «Պատմութիւն հայոց» գլուխգործոցին մէջ։ 

ՇԱՏ ՄԻ՛ ԽՆԴԱՐ, ՍԻՐԵԼԻՍ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Այսօրուան յօդուածը կարդալէ ետք շատ աւելիով իրաւունք պիտի տաք հայ ազգի մեծերէն Աւետիք Իսահակեանի ըսած «Շատ մի՛ տխրիր, շատ մի՛ խնդար, սիրելիս», որովհետեւ թէ՛ տխրութիւնը եւ թէ ուրախութիւնը ժամանակաւոր արժէքներ են, սակայն խնդալը տխրելէն շա՜տ շատ աւելի դառն է, մանաւանդ երբ մարդ ժամանակ մը ետք յայտնուի այն կացութեան մէջ՝ որ նախապէս ծաղրած ու խնդացած էր:

ՄՇԱԿՈՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Սրբոց Թարգմանչաց տօնին առթիւ, որը կարելի չէ՛ սահմանափակել մէկ օրով եւ կամ եօթնակով մը, եւ մինչեւ իսկ ամիսով մը, կը փափաքիմ գրականութեան մեծ վաստակ մը ունեցող բարձրաստիճան հոգեւորականի մը՝ Յովնան Արք. Տէրտէրեանի «Փունջ մը քարոզներ. հատոր ԺԱ» գիրքէն՝ ներկայացնել մեր սիրելի՜ ընթերցող բարեկամներուն։

ՀԱՅՈՑ ՄԱՐԳԱՐԷՆ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մեր թուականէն 194 տարիներ առաջ՝ 17 հոկտեմբեր 1830 թուականին, ի բախտաւորութիւն հայ ազգին, լոյս աշխարհ եկած է հրապարակախօս, գրող, թարգմանիչ, բանասէր ու մանկավարժ Մատթէոս Մամուրեան. անոր գործերը լաւապէս սերտած անձեր պիտի հաստատեն, որ դժուար է գրականութեան մէջ գտնել իր ազգով մտահոգ հայ մը՝ ինչքան Մամուրեանը, որուն երազն էր տեսնել քաղաքակիրթ հայ ժողովուրդ մը՝ մարդկային բոլոր սրբազան արժեչափերուն համապատասխան:

ԺՊԻՏԸ ՕԳՏԱԿԱ՛Ր Է

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Յաճախ կը յիշենք երջանկայիշատակ Գարեգին Ս. Պատրիարք Խաչատուրեանի (Գարեգին Ա. Տրապիզոնցի Խաչատուրեան. 1951-1961) անմոռանալի խօսքը, թէ՝ ժպիտը մաքուր սրտի եւ հանդարտ խղճի մը արտայայտութիւնն է։ Արդարեւ, մասնագէտներ կ՚ըսեն, թէ՝ ժպիտը, այսինքն՝ թեթեւ խնդուկը այտի, դէմքի մկանները կը զօրացնէ։

ԳԻՐՔ ԾԱԽԵԼԸ ՄՈՒՐԱԼՈՒ ՉԱՓ ԴԱՌՆ Է

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Լիբանանի մէջ լոյս տեսնող «Ազդակ» օրաթերթը իր ուրբաթ, 6 սեպտեմբեր 2024-ի թիւին մէջ կը հրատարակէր «Զաւարեանական» երիտասարդի մը Տիր ստորագրութեամբ «Մուրացկան մտաւորականները» խորագրեալ գրութիւնը. գրողը իր յօդուածը կը վերջացնէ քիչ մը «ծանր» հնչող հետեւեալ տողով. «Մտաւորական ըլլալ` կը նշանակէ «պատուական» մուրացկան դառնալ»:

ՄԱԿԱՐ ԵԿՄԱԼԵԱՆ (1856-1905)

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մակար Եկմալեան՝ այս ականաւոր երաժիշտը եւ պատուական խմբավարը ծանօթ է իր սքանչելի «Պատարագ»ով։
Ան ծնած է Վաղարշապատ 1856 թուականին։ Իր մանկական հետաքրքրութիւնը երաժշտութեան, ինչպէս նաեւ ցուցաբերած բացառիկ ընդունակութիւնը այդ արուեստին հանդէպ զինք առաջնորդած են մինչեւ բարձրագոյն ուսումնական կեդրոններ։

ԴԺԲԱԽՏ ԵՆ ԱՆՈՆՔ՝ ՈՐՈՆՔ ՉՈՒՆԻՆ ԴԺԲԱԽՏՈՒԹԻՒՆ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Եթէ երբեւէ ձեր ներաշխարհին մէջ զգացած էք պայքարը յոռետեսութեան ու լաւատեսութեան, տեսած խորտակումը վիշտի գոյութեան եւ յանկարծակի փլուզումը լաւատես ապրումներուն՝ ուրեմն մարդ էք: Յոռետեսութիւնը արդիւնքն ու ծնունդն է ցաւագին զգացումներու, մինչ լաւատեսութիւնը ձգտումը վշտին գոյութիւնը ուրանալու եւ մեղմացնելու եւ այս անվերջ պայքարը հայելին է կեանքին, որուն ինչութիւնը կը շարունակուի մնալ հարցականի տակ:

Ե. ԴԱՐՈՒ ՄԵԾ ՀԵՂԻՆԱԿԸ - Բ. -

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հայոց ինքնուրոյն գրականութեան առաջին հեղինակ հանդիսացաւ Ս. Սահակ Պարթեւ, որ բացի Սուրբ Գիրքի թարգմանութենէն՝ թողած է մի քանի ուրիշ նամակներ՝ դաւանաբանական եւ այլ բովանդակութեամբ, եւ «Գիր աւանդութեան եւ կանոնք» կոչուած ընդհանրական նամակներ՝ որոնց մէջ մանրամասն կը խօսի Եկեղեցիի ուխտի փոխադարձ յարաբերութեան եւ պարտականութիւններու մասին։

ՆԱԽ ՊԷՏՔ Է ԳԱՂԱՓԱՐԸ ՀԱՍԿՆԱԼ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մեր թուականէն 112 տարիներ առաջ հրատարակուած յօդուած մը «Կուսակցական ըլլանք» խորագրով ընթերցողները կը հրաւիրէր կուսակցական դառնալու. թէեւ կուսակցութիւնները դարաւոր անցեալ մը չունէին, գրեթէ նոր էին մեր ազգի կեանքին մէջ, սակայն կար վերապահութիւն մը. այդ թուականներուն կուսակցական ըլլալը հանրութեան կողմէ դրական ընդունելութիւն գտած չէր. յօդուածագիրը այս երեւոյթը հետեւեալ բառերով կը ներկայացնէ. «Պոլսոյ յետադիմական մամուլը, կուսակցական բառին այնպիսի իմաստ մը կու տայ, որ բաւական է մէկու մը ճակատին փակցնել զայն եւ ետեւէն «ի խաչ հա՛ն զդա» պոռալ տալ ամբոխին». յօդուածագիրին օրինակը ծանր է, սակայն ցոյց կու տայ այդ ժամանակաշրջանի մտածողութիւնը ու հակառակ այդ ըմբռնումին՝ յօդուածագիրը ետ չի մնար ժողովուրդը կուսակցական ըլլալու հրաւիրելէ, հակառակ անոր, որ լաւապէս կը գիտակցի, որ կուսակցական բառը այդ օրերուն համազօր էր «անաստուած» ըլլալու եւ կամ «ընտանեկան այլասերման» պիտակը ստանալուն:

Էջեր