Ընկերա-մշակութային

Հայ իրականութեան մէջ՝ թէ՛ Հայաստանի եւ թէ առհասարակ՝ հայութեան մէջ, այսօր կայ շատ քիչ հաստատութիւն, որ մէկ դարէ աւելի պատմութիւն ունի: Եւ այս հանգամանքը ինքնին կը խօսի ԺԱՄԱՆԱԿ թերթի ունեցած արժէքին մասին: Պոլսահայութեան հպարտութեան առիթներէն մին՝ Կեդրոնական վարժարանը միայն մէկ տարի չէ ունեցած շրջանաւարտ՝ 1916 թուականին: Շատ տխուր  փաստ մըն է վարժարանի պատմութեան մէջ:

Ես ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի ըն­թեր­ցողն եմ ար­դէն հինգ տա­րիէ ի վեր եւ ե­րե­ւի, թէ չեմ գի­տեր՝ քի­չե­րէ՞ն մին, թէ՞ շա­տե­րէն մին, թէ, որ ե­ղած եմ նաեւ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի խմբագ­րա­տա­նը, ուր շատ աշ­խա­տան­քա­յին մթնո­լորտ կայ, շատ բա­րե­կա­մա­բար կ՚ըն­դու­նին բո­լո­րը եւ  նոյն կերպով կը ճա­նա­պար­հեն: 
ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի մա­սին խօ­սե­լու ա­տեն ես կ՚ու­զեմ ըն­դա­մէ­նը քա­նի մը յատ­կա­նի­շեր նշել. Նախ՝ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ը, կը կար­ծեմ, տա­րա­ծքաշր­ջա­նա­յին թերթ է, հա­կա­ռակ, որ ան կը հրա­տա­րա­կուի Պո­լիս, բայց շնոր­հիւ այն հար­ցադ­րում­նե­րու, ո­րոնք ընդգր­կուած են ա­նոր է­ջե­րուն մէջ եւ նաեւ շնոր­հիւ Սա­գօ Ա­րեան թըղ-թակ­ցի, որ սիւ­նակ ու­նի այն­տեղ, ան կը դառ­նայ տա­րա­ծքաշր­ջա­նա­յին թերթ։

Յար­գե­լի ներ­կա­ներ, թոյլ տուէք մին­չեւ իմ խօս­քիս սկ­­սի­լը շնոր­հա­ւո­րել ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ օ­րա­թեր­թը՝ 110-ա­մեա­կի առ­թիւ, շնոր­հա­ւո­րել Ա­րա Գօ­չու­նեա­նը, ա­նոր ծնող­քը, կո­ղա­կի­ցը, ո­րոնք բո­լո­րով, այս նոր ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նին, պահ­պա­նե­լով ըն­տա­նե­կան ա­ւան­դոյ­թը, յա­ռաջ կը տա­նին շատ պատ­կա­ռե­լի կեն­սագ­րու­թիւն ու­նե­ցող այս թեր­թը…

Լրագ­րող­նե­րու մօտ ըն­դու­նուած է ը­սել՝ ժա­մա­նա­կը ցոյց կու տայ: Ես շատ ալ չեմ սի­րեր այդ ար­տա­յայ­տու­թիւ­նը եւ բո­լոր իմ ու­սա­նող­նե­րուս կ՚ը­սեմ, որ եր­բեք մի՛ գոր­ծա­ծէք այս ար­տա­յայ­տու­թիւ­նը յօ­դուած­ներ գրե­լու ժա­մա­նակ:

Ազ­գիս Հայ­րա­պե­տի օրհ­նու­թեան եւ ող­ջոյ­նի խօս­քը կը փո­խան­ցենք այս գե­ղե­ցիկ, հո­գե­պա­րար շնոր­հան­դէ­սի կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րուն, մա­նա­ւանդ՝ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ օ­րա­թեր­թի խմբագ­րա­կազ­մին, ի դէմս Ա­րա Գօ­չու­նեա­նին: ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ օ­րա­թեր­թը ար­դէն 110 տա­րե­կան է: Ու­րախ ենք ն­­շե­լու, որ տա­կա­ւին 2014 թուա­կա­նին Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ տօ­նուե­ցաւ 100-ա­մեա­կի մի­ջո­ցա­ռում­նե­րու փակ­ման ցե­րե­կոյ­թը, ո­րու ըն­թաց­քին նոյն­պէս, ինչ­պէս այժմ, վե­րար­ժե­ւո­րուե­ցաւ, գնա­հա­տուե­ցաւ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ օ­րա­թեր­թի այն նպաստ­նե­րը, ո­րոնք ան ու­նե­ցած է մեր մշա­կու­թա­յին, հա­սա­րա­կա­կան, քա­ղա­քա­կան, կրօ­նա­կան կեան­քէն ներս:

Թէ­քէեա­նը մեր այն մե­ծե­րէն է, որ կա­րե­լի է ան­պատ­րաս­տից ը­սել գնա­հա­տա­կան խօս­քեր, մար­դու մը մա­սին, որ իր ամ­բողջ կեան­քը նուի­րա­բե­րած է իր ժո­ղո­վուր­դին, հայ գրա­կա­նու­թեան, իր կու­սակ­ցու­թեան, մա­մու­լին եւ հայ որ­բե­րուն:
Թէ­քէեա­նի կեան­քը ե­ղած է բազ­մա­բո­վան­դակ, տե­ղէ-տեղ, երկ­րէ-եր­կիր եւ ա­նընդ­հատ պայ­քար­նե­րու մէջ:

Թէ­քէեա­նը մե­զի ան­ծա­նօթ հե­ղի­նակ չէ, մա­նա­ւանդ հայ­րե­նի­քի մէջ, ո­րուն մի քա­նի կար­կա­ռուն ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ անդ­րա­դար­ձած են՝ Պրն. Վազ­գէն Գաբ­րիէ­լեա­նը, Յա­րու­թիւն Ա­ւա­գեա­նը, Սա­մուէլ Մու­րա­տեանն ալ անդ­րա­դար­ձած է իր հեր­թին եւ Սփիւռ­քի մէջ անդ­րա­դար­ձած է Յա­կոբ Օ­շա­կա­նը եւ ու­րիշ­ներ: 

Ա­նոնք ո­րոնք քիչ թէ շատ ծա­նօթ են 19-րդ դա­րու վեր­ջա­ւո­րու­թեան եւ 20-րդ դա­րու սկիզ­բի ա­րեւմ­տա­հայ մա­մու­լին, ա­պա պատ­կե­րա­ցում ու­նին թէ ան ինչ վիթ­խա­րի ծով է, ով­կիա­նոս՝ տա­րե­գիր­քեր, օ­րա­ցոյց­ներ, պար­բե­րա­գիր­քեր, ամ­սա­գիր­քեր, հան­դէս­ներ եւ այլն...

Կը շնոր­հա­ւո­րեմ յար­գե­լի պա­րոն Ա­րա Գօ­չու­նեա­նը՝ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­Կ օ­րա­թեր­թի 110-ա­մեա­կի ա­ռի­թով, եւ կը մաղ­թեմ, որ օ­րա­թեր­թը ու­նե­նայ ան­խա­փան եւ ար­գա­սա­ւոր ու­ղի: 
Սե­ւան Տէ­յիր­մեն­ճեա­նի աշ­խա­տա­սի­րու­թեամբ եւ Վա­հէ Թաշ­ճեա­նի յա­ռա­ջա­բա­նով «Ռու­բէն Զար­դա­րեան. Յօ­դուած­ներ» գիր­քի մէջ լոյս տե­սած են այն յօ­դուած­նե­րը, ո­րոնք Զար­դա­րեան գրած է ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­Կ օ­րա­թեր­թին աշ­խա­տակ­ցե­լու ա­միս­նե­րուն՝ 1908 թուա­կա­նի Նո­յեմ­բե­րէն մին­չեւ 1909 թուա­կա­նի Ապ­րի­լը:

Ուսումնասիրեց՝ Ա­ԼԵՔՍ ՍՐԿ. ԳԱ­ԼԱՅ­ՃԵԱՆ

Աստուած Աբրահամի ըսաւ, թէ իր սերունդը Քանաանի երկիրը պիտի ժառանգէ։ Աստուած Դաւիթով այդ խոստումը վերահաստատեց՝ ըսելով. «Իմ Ժողովուրդիս Իսրայէլին ալ տեղ պիտի որոշեմ ու զանիկա պիտի տնկեմ, որ իր տեղը բնակի ու ալ չշարժի» (Բ. Թգ 7.10)։