Հոգե-մտաւոր

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Անցնող մի քանի օրերու ընթացքին որոշեցի թերթատել մեր դպրոցներուն մէջ որպէս հայերէն լեզուի դասագիրք օգտագործուող գիրքերը՝ տեսնելու համար, թէ ի՞նչ կը սորվին ու կը կարդան մեր հասակ առնող նոր սերունդները:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Աշխարհը թանկագին միջավայր մըն է. հո՛ն է որ մարդկային սերունդը կ՚արտայայտէ ինքզինք՝ իր սքանչելի՜ կարողութիւններով, այդ աշխարհը պէտք է ըլլայ լուսաւոր, որպէսզի միակողմանի ըլլայ մարդկային արտայայտութիւնը. մեր կարողութիւններուն մէկ մասը պէտք չէ՛ մնայ խաւարի մէջ, մեր բարոյական ուժերը եւ ազնուութիւնները պէտք չէ՛ որ անտեսուին եւ մոռցուին՝ մեր նիւթական զբաղումներու բազմութեան մէջ, քանի որ միայն մարմնի ուժը եւ գեղեցիկ աճումը, բարիի ձգտումը բոլորովին մարմնական նկատումներով կարելի չէ՛ որ կեանքին բուն նպատակը ըլլայ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Հայ գրականութեան կարեւոր ու հետաքրքրական դէմքերէն են Լեւոն Շանթն ու Նիկոլ Աղբալեանը, որոնք ինչքան համանման, նոյնքան հակառակ գաղափարի տէր մարդիկ էին։ Երկուքն ալ թունդ հայրենասէր ու նոր սերունդին նուիրուած մտաւորականներ, սակայն անոնց մէջ հիմնական տարակածութիւնը հաւատքի շուրջ էր. Աղբալեանի համար եկեղեցին եւ եկեղեցականը որպէս ազգային արժէք սրբազան նշանակութիւն մը ունէր, մինչ Լեւոն Շանթ հեռու էր թէ՛ եկեղեցիէն եւ թէ հաւատքէն եւ անոնց աշակերտներուն կողմէ պատմութեան էջերուն յանձնուած մի քանի դրուագներ ցոյց կու տայ այդ հակառակ ըմբռնումները:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Կասկած կա՞յ, սիրելի՜ բարեկամներ, որ ընտանիքը դրախտ է, եթէ զայն կազմող անդամները՝ գլխաւորութեամբ այր եւ կնոջ, համերաշխ են եւ ներդաշնակ։ Այս միասնականութեան մէջ կարեւորագոյն անդամը կինն է՝ որպէս մայր, որպէս միւս բոլոր անդամները միացնող, իրարու կապելու իր շնորհով։ Եւ այս իմաստով կիներու կը վերաբերի մեծ պատասխանատուութիւն՝ ընտանիքի մը մէջ միաբանութիւնը, համերաշխութիւնը եւ խաղաղութիւնը հաստատելու եւ պահպանելու եւ տեւականացնելու համար, որոնց շնորհիւ ընտանիքը կը վերածուի դրախտ՝ երկրի վրայ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Դէմքեր կան, որոնք հակառակ իրենց կատարած գնահատելի ու մեծ աշխատանքին, ժամանակի ընթացքին մոռացութեան կը տրուին եւ իրենց անուան հետ կը կորսուի նաեւ արժէքը՝ որ որպէս ժառանգութիւն ուզեցին փոխանցել մեր ազգին:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Սիրելիի մը համար կ՚աղօթենք։ Զայն կը խնամենք, վերջն ալ մեզմէ կ՚առնուի։ Հակառակ որ գիտենք, թէ իր ցաւերէն հանգչեցաւ, եթէ ընդունած էր Յիսուսի շնորհած փրկութիւնը, բայց տակաւին կ՚ատենք այդ հիւանդութիւնը, որ մեզ իրարմէ բաժնեց։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Երկու օր առաջ մեր գրած «Եթէ նարտին չըլլայ… մարդ ինչի՞ նման կ՚ըլլայ» խորագրեալ յօդուածը ունեցաւ իր արձագանգը եւ բարեբախտաբար «Նարտիի մրցաշարք» կազմակերպած ակումբի վարչութեան անդամներէն մէկը իր չգիտցած հայերէնով բորբոքած հետեւեալ նամակը գրեց. «Դունալ չի՛ նեղանաս... Դուն այսօր ինչ կնես ?». կուսակցական երիտասարդը մի քանի բառերէ բաղկացած նախադասութեան մէջ մօտաւորապէս երեք սխալի տեղ կու տար.- «դուն ալ»ը կը գրէր միացած, «կ՚ընես»ը կը գրէր այնպէս՝ ինչպէս կը լսէր, սուղ «ըթ»ով մը եւ որպէս հարցման նշան կը գործածէր օտարինը՝ մոռնալով որ մայրենիին մէջ գոյութիւն ունի «պարոյկ»ը:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Ոմանք կ՚ուրանան Աստուծոյ գոյութիւնը, քանի որ չեն կրնար երեւակայել, որ Աստուած կրնայ թոյլ տալ, որ մարդիկ տառապին, չարչարուին։
Ուրիշներ կը հաւատան, որ Աստուած գոյութիւն ունի, բայց չեն ուզեր Անոր հետ կապ մը ունենալ, քանի երբ Ան լաւ բան մը չի կրնար ընել։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Այնպէս ինչպէս այսօր, նոյնպէս անցեալին մեր հայկական կեանքին մէջ մեծապէս կը նկատուէր հայ երիտասարդութեան պակասը. կար այն համոզումը, որ երիտասարդներ միայն իրենց հաճոյքին մասին կը մտածեն ու գաղութային, ազգային հարցերով չեն հետաքրքրուիր:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարդիկ յաճախ կը հարցնեն, թէ ինչո՞ւ սիրոյ Աստուած նեղութիւններու եւ տառապանքներու կ՚արտօնէ։ Այս հարցումին կը պատասխանէ Յոբ երանելին. «Կնոջմէ ծնած մարդը կարճ կեանք ունի, եւ թշուառութիւնով լեցուն է». (ՅՈԲ. ԺԴ 1)։