ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Հայ գրականութեան մէջ կան դէմքեր, որոնք մինչեւ օրս կը շարունակեն մնալ առեղծուած. անոնց կեանքը, նկարագիրն ու գրականութիւնը լուրջ ուսումնասիրութեան կը կարօտին, որովհետեւ անոնց էութիւնը ամբողջութեամբ տարբեր եղած է ուրիշներէ: Անկասկած, որ անոնցմէ մէկն է Տիրան Չրաքեանը (ծանօթ որպէս Ինտրա):
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Հաւաքական կեանքի մէջ ինծի զարմանք պատճառող երեւոյթ մը եղած է գնահատանքի սխալ եւ անտեղի գործածութիւնը։ Շատ հետաքրքրական է՝ գնահատանքը երբեմն կը զլացուի, երբեմն ալ կը մսխուի, ուրիշ խօսքով՝ գնահատանքի իրապէս արժանի անձեր կը զրկուին գնահատանքէ, միւս կողմէ անարժաններու կը շռայլուի գնահատանքը։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Դպրոցական շարքերէն հեռանալէս տասնեակ տարի ետք այսօր կ՚անդրադառնամ, որ բոլոր այն կրթութիւնը, որ մեզի փորձեցին փոխանցել, ձախողութիւն մըն է պարզապէս: Իսկ աւելի մեծ ձախողութիւն մըն է քրիստոնէական բարոյագիտութիւնը, որ փորձեցին սերմանել մեր մէջ. ձախողութիւն՝ որովհետեւ այդ բոլոր միայն գիրքերու եւ գրասեղաններու ետին ճի՛շդ էին, սակայն իրական կեանքի մէջ յերիւրանք մը պարզապէս:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
«Տէ՛ր, դուն միայն լաւ սերմեր չցանեցի՞ր արտիդ մէջ. ուրկէ՞ հապա եկաւ որոմը։ Անիկա պատասխանեց.- Ասիկա թշնամի մարդու գործ է». (ՄԱՏԹ. ԺԳ 27-28)։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Յետցեղասպանութեան շրջանին շատ դժուարին պայմաններու մէջ ստեղծուեցան մեր հայկական գաղութները, սակայն նիւթական դժուարութիւններու կողքին կար աւելի կարեւոր դժուարութիւն մը՝ որն էր հայրենիքի կարօտը: Հայկական գաղութներու առաջին ներկայացուցիչները գրեթէ չյաջողեցան յարմարիլ այնտեղ՝ ուր ակամայ յայտնուեցան։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Բնութիւնը՝ որուն մէջ կ՚ապրինք, լռելեայն պատգամներ կու տայ մարդուն, որ այնքան անձայն չէ։ Մարդ, ընդհանրապէս ինքզինք հպարտ կը զգայ շատ բան գիտնալով։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Ամէն ժամանակէ աւելի այսօր մեր հայ կուսակցութիւնները, հաստատութիւնները, եկեղեցին ու կազմակերպութիւնները պէտք է լրջօրէն մտածեն ինքնաբաւ ըլլալ եւ իրենց համար նիւթական միջոցներ ստեղծել, որովհետեւ մեր իրականութենէն ներս կամաց-կամաց կը պակսի «բարերար»ի եւ «բարերարութեան» երեւոյթը, որովհետեւ օրերու ընթացքին մարդոց մէջ աւելիով կ՚արմատանայ ԵՍ-ը եւ կը սկսին մոռցուիլ ազգ, հայրենիք, եկեղեցի ու բոլոր սրբազան արժէքները՝ որոնցմով կը փորձենք գոյութիւն մը տալ մեր հայու ինքնութեան:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Դժուար է միանշանակ գնահատել մեր պատմութեան ելեւէջները մեր եկեղեցական կեանքին մէջ եւ հոգեւորականներու դերը մեր ժողովուրդի հոգեւոր, մտաւոր, ազգային կեանքի կազմաւորման եւ զարգացման մէջ։
Իսկ այսօր, աւելի քան երբեւէ, արդի կեանքը շատ բարդ, խրթին եւ դժուարիմաց է, որուն կարելի է անդրադառնալ բոլորիս կողմէ։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Շատ մը պատմութիւններ կան երկնային մարմիններու եւ համաստեղութեանց նկատմամբ, որոնք հիներուն համար ճշմարիտ պատմութիւններ էին, մինչդեռ մեզի ծիծաղելի կը թուին». Մանկասարեան այս տողերով ծիծաղելի կը գտնէր Յիսուս Քրիստոսի վերագրուած դրուագներն ու պատմութիւնները. մոգերը դէպի Յիսուսի ծննդավայրը առաջնորդող աստղը անոր կարծիքով՝ պարզապէս առասպել մըն է՝ պատմութիւն, որ դիւրութեամբ կարելի է տեսնել ու գտնել հեթանոսական պատմութիւններու մէջ եւս:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Ոսկեղջիւրի (Խրիսօ, կամ Խրիսու գերաս) ձախ եզրի ոսկեգոյն ափերուն վրայ թառող խորանաձեւ այս ոստանը, ինչպէս Պոյլսոյ բազմաթիւ թաղեր, իր անունը կ՚առնէ Միքայէլ Մօնօմախօս կայսեր շինել տուած նաւահանգիստի պարիսպէն դէպի ծով բացուող այն պատմական դռնէն՝ որ կը կոչուէր՝ «Պալաթիանի թիռա», այսինքն՝ դուռն Պալաթի։ Ահաւասիկ այս պատճառով է, որ այս թաղը կը կոչուի Պալաթ։
