Հոգե-մտաւոր

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մեր թուականէն 174 տարիներ առաջ՝ 2 ապրիլ 1848 թուականին, 39 տարեկանին տունէն դուրս եկաւ գրող եւ մանկավարժ Խաչատուր Աբովեան եւ անգամ մըն ալ չվերադարձաւ. եղաւ առեղծուած:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Երէկ մեր յօդուածին մէջ յիշեցինք Կոմիտաս Վարդապետի խենթանոցին մէջ արտասանած այն խօսքը, որ կ՚ըսէ. «մենք շա՜տ պակասութիւններ ունինք»: Մեր այդ պակասութիւններէն մէկը համաշխարհային գրականութեան մէջ տարածում գտած «ճիշդ մարդը, ճիշդ տեղը՝ ճիշդ ժամանակին» բանաձեւն է (The right person at the right place at the right time). խօսք՝ որ կրնար երաշխիքը հանդիսանալ առողջ ու պայծառ ապագայի մը:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մեր թուականէն 87 տարիներ առաջ՝ 27 օգոստոս 1935 թուականին հրապարակագիր, ազգային եւ քաղաքական գործիչ Շաւարշ Միսաքեան մի քանի բարեկամներու հետ միասին կ՚երթայ Վիլժուիֆ, իր խօսքերով՝ «այն չարաշուք հաստատութիւնը, ուր տարիներէ ի վեր կը հիւծի մեծ Վարպետը՝ Կոմիտաս»:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Աւելի քան դար մը առաջ, Պոլսոյ մէջ հայեր երկրին մէջ խռովութիւններ ստեղծելու եւ ապստամբութեան փորձեր ընելու մեղադրանքով դատարան կը տարուին: Դատաւորը Պ. Պ. անունով ամբաստանեալին հարց կու տայ.

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Գիրքերու մէջ յաճախ կարդացած էի «մահուան տեսիլ» արտայայտութեան մասին, սակայն մինչեւ երեք տարիներ առաջ անոր ինչ ըլլալը այնքան ալ ծանօթ չէր ինծի:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Նախկին փորձառութիւնները բաւարար չեղաւ կարծես լաւապէս հասկնալու եւ ըմբռնելու համար, որ թուղթէ շերեփով չե՛նք կրցած, չկրցանք եւ հաւանաբար յառաջիկայ փորձերուն մէջ եւս չկարենանք վերցնել ա՛յն մասնաբաժինը, որուն դարաւոր երազողները դարձած ենք: Չենք կրցած հասկնալ, որ իրաւունքը ո՛չ թէ կը մուրան, այլ կը պահանջեն եւ ի հարկին՝ ձեռք կը բերենք ամէ՛ն տեսակ զոհողութիւններով:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Աշխարհի վրայ պետութիւններ մարդոց նման բախտի բերմամբ եւ կամ պատահմամբ չէ՛ որ կը հարստանան կամ կը զօրանան. այդ մէկը կը պահանջէ դիւանագիտութիւն, նուիրում, ներդրում եւ աշխատանք: Այնպէս ինչպէս անհատէ մը մնացած ժառանգութիւնը չշահարկելու պարագային կը նուազի այդ հարստութիւնը, նոյնն է նաեւ պետութիւններու պարագային, որոնք պարտին առանց անցեալի «ուժ»երուն վստահելու շարունակ զօրանալ ու բարգաւաճիլ:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Շատ անգամ կեանքի մէջ ապրելով կը կարծենք, թէ «տեղեակ» ենք շատ մը բաներէ, սակայն կեանքը կը փաստէ, որ կան ճշմարտութիւններ, որ գիտնալու համար պէտք է անպայման տեսնել: Անոնցմէ մէկն է աղքատութիւնը:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մեր թուականէն 83 տարիներ առաջ՝ կիրակի, 19 մարտ 1939 թուականի ԺԱՄԱՆԱԿ-ի Բ. էջին մէջ Յ. Ք. Սիլվան անունով հեղինակ մը «Ձայնասփիւռի ալիքներուն մէջէն» խորագրեալ յօդուածին մէջ հետեւեալ մտահոգութիւնը կը յայտնէր. «Եօհաննէս Կիւթէնպէրկի գիւտը նահանջելու վրայ է: Տպագրուած ու համր գիրքերը հետզհետէ տեղի կու տան...»:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Անցնող շաբթուան ընթացքին ներկայ գտնուեցայ Էջմիածնի Երուանդ Օտեանի անուան թիւ 7-րդ դպրոցին մէջ տեղի ունեցած դասախօսութեան մը, ուր խօսուեցաւ ընդհանուր Հայաստանի Խորհրդային Միութենէն դուրս գալուն եւ կամաց կամաց կազմակերպուելուն մասին: