Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Կեանքի մէջ կան շահեր՝ որ մարդս կը խաբեն, քանի որ անոնք շահու կերպարանքին տակ իսկական կորուստներ են։ Ճիշդ այնպէս, ինչպէս «ոչխարի կերպարանքով մարդոց մօտեցող յափշտակիչ գայլեր», (ՄԱՏԹ. Է 15), որոնցմէ բարիք եւ օգուտ կ՚ակնկալելու, բայց անոնք միայն վնաս եւ կորուստ կը պատճառեն մարդոց։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յաճախ կ՚ըսենք, թէ՝ եթէ անցեալը չըլլար, ներկան գոյութիւն պիտի չունենար։ Այս կը նշանակէ, որ եթէ տարեցներ չըլլային, ներկայ սերունդ մը գոյութիւն չէր ունենար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Պայծառակերպութիւն» նո՛յնն է «Այլակերպութեան» տօնին եւ անունին։ Աւետարանը կը գործածէ միայն «Այլակերպութիւն» բառը, սակայն «Պայծառակերպութիւն» բառն ալ ընդհանրացած է իբր աւելի յատուկ եւ աւելի փառաւոր բացատրութիւն։ Այլակերպութիւնը Հայ Եկեղեցւոյ հինգ գլխաւոր տօներէն մին է՝ տաղաւար տօներէն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Կոմիտաս Վարդապետին տաղանդին եւ արուեստին յայտնութիւնը զայն կը դնէ փառքի եւ պատուի բա՛րձր պատուանդանի մը վրայ՝ որուն հետամուտ չեղաւ երբեք։
Արդարեւ, իր հանճարին, իր յատկութիւններուն եւ գործին համընթաց՝ անոր նկարագրին զմայլելի մէկ գիծը կը պատմուի, որ զինք շա՜տ վեր բարձրացուցած է հիացողներու եւ համակիրներու աչին առջեւ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ջուրը գինիի փոխել, կամ որեւէ բանի մը բնութիւնը փոխել՝ մարդկային մտքին համար «հրա՜շք»ներ են։
Բայց մարդկային միտքը փոխել՝ զարգացնել, կրթել նոյնքան «հրաշք» մըն է, քանի որ «միտք»ը բարեփոխել, իր բարձրագոյն վիճակին հասցնել, իրապէս դժուար բան մըն է՝ բնական պայմաններու տակ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Քրիստոնէութեան եւ անշուշտ Աւետարանին ամենամեծ վարդապետութիւնը եւ բարոյականը հիմնուած են գաղափարի մը վրայ եւ անոր շուրջը կը դառնան, գաղափար մը, որ բոլոր աշխարհի արարածներու կապն է եւ ոգին, որով կը մագնիսանան ամէնքն ալ եւ իրարու կը կցուին գերբնական ամենէն անիմանալի բնազդով։ Ան ուժ մըն է ա՜յնքան մեծ եւ ա՛յնքան բարձր, որուն որակումը, բուն Ս. Յովհաննէս առաքեալի բերնին մէջ՝ բարոյական գաղափարներէ ամենէն մեծին եւ ամենէն բացարձակին հաւասարած է, այսինքն Աստուծոյ, քանի որ «Աստուած սէր է» (Ա ՅՈՎՀ. Դ 8)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Բարոյական գերազանց սկզբունքներ» կան՝ որոնք միջավայր չունին՝ տիեզերական են անոնք, ժամանակ չունին՝ յաւիտենական են անոնք։ Այդ կարգի սկզբունքներէն մին է այն՝ որ քրիստոնէական թուականէն գրեթէ վեց հարիւր տարիներ առաջ՝ Ծայրագոյն Արեւելքի մէջ՝ Հնդկաստանի մէջ կը քարոզուէր Պուտտայի կողմէ, որով միեւնոյն ուղղութեան կամ առաքինացման կ՚ուզէր առաջնորդել մարդը բացասապէս ըսելով. «Ի՛նչ որ չէք ուզեր որ ընեն ձեզի մարդիկ, դուք ալ մի՛ ընէք մարդոց»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Անվիճելի իրականութիւն մըն է, որ ճշդապահութիւնը, ուղղամտութիւնը եւ ճշմարտախօսութիւնը ամենակարեւոր, եւ նոյնիսկ անհրաժե՛շտ առաքինութիւններ են, որ կ՚ազնուացնեն, կը կատարելագործեն մարդը։ Արդարեւ, ճշդապահ եւ ուղղամիտ մարդը վստահութիւն ներշնչող եւ ընկերութեան մէջ աւելի եւս յարգ եւ պատիւ վայելող անձնաւորութիւն մըն է։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Երբ կը խօսուի Մանուկ Յիսուսի ծննդեան պարագաներուն վրայ, պէտք չէ՛ զանց առնել նաեւ Յովսէփը։ Քանի որ Յովսէփն է, որ հանդէս եկաւ որպէս «պաշտպան» եւ «խնամող» ո՛չ միայն Կոյս Մարիամին, այլ նաեւ՝ Յիսուսին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդիկ, յաճախ, փոխանակ ճշմարիտի, սուտը եւ խաբէականը կը նախընտրեն, ինչպէս՝ փոխանակ սիրոյ՝ ատելութիւնը եւ նենգամտութիւնը։ Ասիկա մարդկային տկարութեան եւ թերութեան բնական մէկ հետեւանքն է՝ որ սերունդէ՜ սերունդ կը փոխանցուի մարդոց մէջ՝ հետզհետէ զօրանալով, փոխանակ տկարանալու կամ թեթեւնալու, կամ աւելի լա՛ւ է ըսել՝ մեղմանալու։