Հոգե-մտաւոր

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Պրն. Զարեհ Եուսուֆեան բախտաւորութիւնը ունի անդենականին մաս դառնալու, որովհետեւ մեռնող արժէքներու կողքին իր միա՛կ կենդանի կարծած արժէքը այսօր նոյնպէս մաս կը կազմէ անդենականին:
Պոլսոյ մէջ հրատարակուած «Արեւելք» ազգային, գրական եւ քաղաքական օրաթերթի չորեքշաբթի, 14 փետրուար 1900 թուականի թիւին մէջ Ա. էջին մէջ «Փոխան ծաղկեփունջի» խորագրեալ յօդուածին մէջ յօդուածագիր Զարեհ Եուսուֆեան կը խօսի մեզմէ տակաւ առ տակաւ հրաժեշտ տուող աւանդութիւններուն եւ արժէքներուն մասին:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարքօ Փոլօ՝ այս նշանաւոր ճամբորդը, ամբողջ քառորդ դար ապրած է մեծ արկածախնդրութիւն մը, հեռու Եւրոպայէն եւ անոր քաղաքակրթութենէն։ Այդպիսի փորձառութիւն մինչ այդ, այսինքն մինչեւ Միջնադարի 13-րդ դարը, ոչ ոք ապրած է տակաւին։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Չեմ կարծեր որ այսօր մեր մէջ գոյութիւն ունենայ մարդ մը, որ չճանչնայ երկու հարազատ եղբայրներ, որոնք նոյն արիւնը կրելով հանդերձ թշնամի են այսօր. այնպէս ինչպէս ամբողջ աշխարհի մէջ, մեր հայկական իրականութենէն ներս եւս մտահոգեցուցիչ երեւոյթ է հարազատ եղբայր-քոյրերու թշնամութիւնը, որուն վերջին տասնամեակին աւելի շեշտուած ձեւով կը հանդիպինք մեր ընկերային կեանքէն ներս:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Երբ կը տօնենք որեւէ տօն, կ՚ուրախանանք, կը հրճուինք, քանի որ կ՚ապրինք. հապա մեր հանգուցեալ սիրելիները՞. եթէ ոչ մարմնապէս, բայց հոգեպէս կ՚ապրին անոնք ալ եւ ուրեմն պատշաճ չէ՞ որ անոնք ալ մասնակցին այդ տօնախմբութեան, անոնց հոգիներն ալ տօնի ուրախութեամբ հրճուին։ Ահաւասիկ, ճիշդ այդ պատճառով է որ ամէն մեծ տօնէ յետոյ մեր հանգուցեալ սիրելիները եւ մերձաւորներն ալ մասնակից ընելու համար տօնի ուրախութեան, յատկացուած է յատուկ օր մը՝ որ կը կոչուի «Յիշատակ մեռելոց»։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մինչեւ որոշ ժամանակ կրթութիւնն ու ուսումը մեր՝ հայերուս մէջ եւս մենաշնորհ մըն էր տղոց, մանաւանդ գաւառի պայմաններու մէջ. հին ընկերութիւնը՝ ներկային հակառակ կը հաւատար, որ ուսումը ո՛չ թէ թուաբանութիւն կամ հայոց պատմութիւն սորվելու, այլ առօրեայ կենցաղային վարժութիւններ ձեռք բերելու մէջ կը կայնայ. օրինակի համար հայկական հին գաւառներուն մէջ երբ աղջիկը 7-8 տարեկան դառնար, զինք կը ղրկէին «ուստայ» կոչուող կիներու մօտ, որոնք յաճախող աշակերտներուն կը սորվեցնէին տնային գործեր, կարել, հիւսել եւ այլն:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Անցեալին արժէք նկատուող շատ մը իրողութիւններ այսօր որպէս խելազուրկ ու անիմաստ կը դիտուին այսօրուան մարդուն կողմէ, որովհետեւ ներկայ ժամանակներու մէջ անցեալի այդ արժէքներով շարունակել ապրիլը ապուշութիւն կրնայ նկատուիլ:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Ծանօթներու մէջ ինքզինք անծանօթ, օտար զգալ եւ կամ բազմութեան մէջ մինակ մնալ, առանձին՝ ապրիլ ուրիշ միջավայրի մը մէջ կամ տարբեր աշխարհի մը վրայ։ Բնաւ զգացա՞ծ էք օտար ձեր բարեկամներու, ծանօթներու հաւաքոյթին մէջ եւ կամ առանձին՝ բարեկամներու խումբի մը մէջ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Քննարկումէ վեր է, որ թէեւ գործնապէս «դիւրին», սակայն էապէս ամենէն դժուարին բանը աշխարհի մէջ ծնողք դառնալն է, որ իրականութեան մէջ ո՛չ թէ նախախնամութեամբ, այլ իմաստութեամբ ու գիտութեամբ կեանքի կը կոչուի։
Ծնողքին դերը մեծապէս կը կարեւորեմ, որովհետեւ կը հաւատամ աշխարհի բնական այն կանոնին, որ «ինչ ցանես ա՛յդ կը հնձես» եւ հետեւաբար իւրաքանչիւր զաւակի արարք ու իրագործում տեղ մը իրը ըլլալէ անկախ ընտանիքինն է՝ այդ մէկը ըլլայ լաւ թէ վատ։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Կեանքը՝ որ կ՚ապրինք»։ Այս է նուաստիս նախկին գրութիւններէն մէկուն վերնագիրը։ Եւ երբ ամփոփուեր եւ գիրք ըլլալով հրատարակուեր է գրութիւններու մէկ մասը, գիրքը կազմող եւ խմբագրող մեր արժանաւոր եւ սիրելի բարեկամ Վարանդ Քորթմոսեան զայն անուաներ է «Կեանքը որ կ՚ապրինք» անունով։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Երբ այս յօդուածը կը գրեմ եւ դուք երբ կը կարդաք, վստահ եղէ՛ք որ այս պահուն իսկ աշխարհի վրայ բազմահազար մարդիկ զոհը կը դառնան սիրոյ՝ որ յաճախ ամենէն խելացի մարդն իսկ ապուշ մը դարձնելու կարողութիւնը ունի: