Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Կէօթէի «Ֆաուստ»ը ճշմարիտ հետախուզող մի՛տքն է։ Ան ուսումնասիրած է մարդկային բոլոր գիտութիւնները, առանց անոնցմէ կատարեալ յագուրդ եւ գոհացում գտնելու։ Ան՝ ո՛չ իսկ ետ կեցած է կախարդական գիտութիւններու դիմելէ, ա՛յն յոյսով, որ կարելի է, անոր մէջ կրնայ գտնել իր փնտռածը, ամէն բանի «ի՞նչ» եւ «ինչո՞ւ»ին պատասխանը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Բայց Աստուծոյ բարկութիւնը երկինքէն պիտի յայտնուի մարդոց անհաւատութեան եւ անիրաւութեան համար, որոնց անիրաւութիւնը թոյլ չի տար որ ճշմարտութիւնը երեւան գայ», (ՀՌՈՄ. Ա 18)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ՝ մտածող եւ նաեւ ենթադրութիւններ ընող բանաւոր էակ մըն է։ Եւ դարձեալ մարդ, ապաւինելով իր մտային կարողութեան, ենթադրութիւններով կ՚ուզէ եզրակացութեան մը յանգիլ եւ ըստ այնմ որոշումներ տալ։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարդիկ յաճախ կը խորհին եւ իրենք իրենց կը հարցնեն՝ թէ աշխարհի վրայ ի՞նչու ցաւ, վիշտ եւ նեղութիւններ կան, եւ թէ Աստուած, որ Բարի է, ի՞նչու կ՚արտօնէ որ մարդիկ այդ ցաւերուն, վիշտերուն եւ նեղութիւններուն ենթարկուին։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Խօսքեր կան, որոնք կարճ եւ ամփոփ են բայց իմաստալի՛ց, եւ շա՜տ բան կ՚ըսեն քան երկար հատուածներ։ Արդարեւ կարճ եւ ամփոփ խօսքեր շատ աւելի՛ տպաւորիչ կ՚ըլլան եւ օգտակար, քանի որ միտք պահել շատ աւելի դիւրին է։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Գործիքները, մարդուս կեանքը դիւրացնող միջոցներ եւ առարկաներ են։ Գործիքը զայն գործածողին նկարագրին եւ գաղափարականին հետ համերաշխ ըլլալու է։ Գործիքը նաեւ պէտք է նպատակայարմար ըլլայ, ինչ որ կը նշանակէ՝ թէ «գործիք»ը նպատակ մը չէ, այլ՝ միջո՛ց մը։ Գործիքին եւ զայն գործածողին նկարագրին համաձայնութիւնն է, որ կը նպաստէ մտադրուած նպատակի մը իրագործման, առողջ նպատակի մը կազմութեան։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Friedrich Nietzsche (1844-1900). իր այս տողերով յատկապէ՛ս կը մատնանշէ բարեկամութեան մէջ անկեղծութեան, ուղղամտութեան, ճշմարտախօսութեան եւ հաւատարմութեան կարեւորութեան եւ անհրաժեշտութեա՛ն հիմնականութիւնը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Ճշմարտութիւն»ը, իբրեւ մարդու խօսքի եւ գործի միջեւ ճշդութիւն, կը կոչուի «ճշմարտախօսութիւն», անկեղծութիւն կամ ուղղամտութի՛ւն։ Ճշմարտութիւնը կամ ճշմարտախօսութիւնը այն առաքինութիւնն է, որ կը կայանայ իր արարքներուն մէջ ինքզինք ուղիղ պահելու եւ ճիշդը ըսելու մէջ, զգուշանալով երկդիմութենէն, ձեւացումէն եւ կեղծաւորութենէն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդուս արդարացումը կու գայ Աստուծոյ շնորհքէն։ Շնորհքը մասնայատուկ «բարիք»ն է, «ձրի օգնութիւն»ը, զոր Աստուած կու տայ մարդուս որպէսզի պատասխանէ Իր կոչին. ըլլան որդիներ Աստուծոյ, որդեգիրներ, մասնակիցներ աստուածային բնութեան եւ յաւիտենական կեանքին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Առակներով պիտի խօսիմ անոնց եւ պիտի յայտնեմ ինչ որ ծածուկ մնացած էր աշխարհի սկիզբէն ի վեր» (ՍԱՂՄ. ՀԸ 2)։
Որեւէ դէպքի կամ երեւոյթի վերաբերեալ բացատրութիւն կամ պատմուածք, որ ընդունակ է առնել իր նկարագրական-բառական մեկնութենէն տարբեր՝ բարոյական կամ այլաբանական մեկնութիւն մը, կը կոչուի «այլաբանական պատմուածք»։