ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
ԺԱՄԱՆԱԿ-ի երեքշաբթի, 12 ապրիլ 2022-ի թիւին մէջ գրեցի «Ջայլամախտ» խորագրեալ յօդուած մը, ուր յիշած էի, թէ «մեր մէջ տարածում գտած է ջայլամխատը»: Այս մէկը գրած ժամանակ երբեք մտքովս պիտի չանցնէր, որ ամիս մը ետք առիթը պիտի ունենամ ծանօթանալու ամոլի մը՝ Նուէր եւ Լիլիթ, որոնք Հայաստանի մէջ կը զբաղին ջայլամաբուծութեամբ. ջայլամ եւ Հայաստան. Ուրկէ՜ ուր:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Ներկայ ընկերութեան մեծագոյն մասը սկսած է հետաքրքրուիլ «ինչպէս հարստանալ» նիւթով. այսօր համացանցի մէջ տեղադրուած գրութիւններուն ու տեսերիզներուն մեծամասնութիւնը նուիրուած է այդ նիւթին, որովհետեւ ներկայ ընկերութեան մէջ (միշտ այդպէս եղած է, սակայն այս օրերուն առաւելաբար) հաստատուած է այն ճիշդ կարծիքը, որ դրամը վեր է ամէն արժէքներէ եւ ընկերութեան մէջ «տեղ» ունենալու համար շնորհքէն, արժանիքներէն եւ տաղանդէն աւելի կարիքը ունիս այդ դրամին:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Եթէ սիրես, բայց սիրոյդ խենթ չդառնաս».
Ամենէն վտանգաւոր կիրքերէն մէկը սէրը ինքն է, որ պատմութեան ընթացքին պատճառ եղած է բազմաթիւ աղէտներու, որովհետեւ սէրը աւելի անզուսպ ու անիշխելի զգացում մըն է՝ քան միւս բոլոր զգացումները, ինչ որ մարդ արարած կրնայ ունենալ:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Եթէ թաղես կրքի րոպէն վաղանցուկ»։
Կասկածէ վեր է, որ ամէն մարդ իր կեանքին մէջ ունի կիրք մը՝ որ կը տարբերի իրարմէ:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Եթէ կրնաս սիրտ ու ջիղեր ու մկան
Մաշումէն ետք նորէն լարել անդադար»:
Մեր մէջ ո՞վ է այն մարդը, որ անգամուան մը համար չէ ուզած ապրիլ ու յուսահատ, յոգնած ամէն բանէ ուզած է առյաւէտ հեռանալ. ո՞վ է այն մարդը, որուն սիրտը անգամուան մը համար չէ արիւնած, չէ վիրաւորուած կամ կոտրուած. կա՞յ մարդ, որուն ջիղերը երբեւէ յոգնած չըլլան ու մկանները պրկուած:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Ու խորտակուած տեսնել մեծ երկը կեանքիդ,
Բայց վերստին զայն շինելու գաս ծունկի»
Երբեւէ պատահա՞ծ է, որ աշխատանքի մը համար տրամադրած ըլլաք օրեր ու ժամեր, սակայն վայրկենուայ մը մէջ այդքան աշխատանք ու յոգնութիւն ցնդի ու ոչնչանայ:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Յաղթանակէն ետք հանդիպիլ պարտութեան
Եւ նո՛յն ձեւով ընդունիլ զոյգն այդ խաբող»:
Այնպէս ինչպէս ծնունդէն ետք անխուսափելի է մահը, նոյնպէս յաղթանակէն ետք անխուսափելի է պարտութիւնը եւ պարտութենէն ետք՝ յաղթանակը փոխադարձաբար. երկուքն ալ մարդ արարածին համար են եւ այդ երկուքին միջեւ եղող տատանումն է, որ կը կոչուի կեանք, կը կոչուի գործ:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Եթէ կրնաս ըլլալ բարի, բայց ուժով».
Հաւանաբար բազմիցս լսած էք, որ այս անարդար աշխարհին մէջ բարի ըլլալը ո՛չ թէ առաւելութիւն կամ լաւ բան, այլ ընդհակառակը մարդ արարածի համար վնաս մըն է, որովհետեւ մեր օրերուն բարի ըլլալ կը նշանակէ ըլլալ նաեւ տկար:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
«Եթէ կրնաս միշտ սպասել անձանձիր...»:
Մարդ արարածին տրուած ամենէն դժուարին քննութիւններէն մէկը սպասելն է, որ իրականութեան մէջ պարզ, սակայն խորքով ամենէն բարդը կը թուի ըլլալ:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Բաւական երկար ժամանակ վերլուծական աշխատանք չէի կատարած. յանկարծ միտքս եկաւ Քիփլինի գրած եւ Մուշեղ Իշխանի թարգմանած «Եթէ» բանաստեղծութիւնը, որ մինչեւ օրս կը շարունակէ շատերու (եթէ կարդացող մնաց) ուժ եւ կորով ներշնչել: Յիշեցի, որովհետեւ մեր կեանքը եւս այսօր լեցուած է «Եթէ»ներով, որոնց կսկիծը մինչեւ օրս կը կրենք:
