Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

19-րդ դարու բազմահմուտ անձնաւորութիւնը՝ Յովհաննէս Պրուսացի Տէր Կարապետեան Տէրոյենց, ծնած է 1801 օգոստոս 7-ին Պրուսայի մէջ։ Իր նախնական ուսումը ստացաւ Պրուսայի մէջ՝ Գարագոչ Պօղոս եպիսկոպոսի խստակրօն առաջնորդութեան ատեն, ապա երթեւեկելով քաղաքին իտալական հիւպատոսարանը՝ ուսանեցաւ ինքնաշխատութեամբ իտալերէն ալ, ինչպէս քիչ ետքը յունարէն, լատիներէն, գերմաներէն, արաբերէն եւ պարսկերէն՝ յաճախելով հմուտ յոյներու եւ օտար գիտուններու քով։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Մեծահարուստ մարդ մը կար, որ բեհեզ եւ ծիրանի հագուստներ կը հագնէր եւ ամէն օր փառաւոր խնջոյք կ՚ընէր» (ՂՈՒԿ. ԺԶ 19)։ Քրիստոս, «մեծահարուստ» մը կը ներկայացնէ այս լակոնական տողերով։ Եւ երբ կը կարդանք այս աւետարանական հատուածը, կը հարցնենք, թէ ինչի՛ մէջ կը կայանայ ճշմարիտ «հարստութիւն»ը, քանի որ Քրիստոսի համաձայն. «մարդուս ստացուածքներուն առատութենէն կախեալ չէ իր կեանքը» (ՂՈՒԿ. ԺԲ 15)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հիւլէական ուժի գիւտին հեղինակները, կրնա՞ն արդեօք լուծել պարզ հունտի մը բարդ եւ անիմանալի ուժին խորհրդաւոր գործելակերպը, գաղտնիքը, եւ բացատրել, թէ ինչպէ՛ս կը տարբերին հետեւանքները երբ պատճառները նոյն են. լոյսը, հողը եւ ջուրը…։ Հրա՜շք մը՝ որուն պարզաբանութիւնը բաւական դժուար է մարդկային մտքին համար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Խոնարհութիւնը առաքինութիւն մըն է, որ կը բխի սէրէն եւ կը տարածուի ամէն կողմ՝ ուր՝ սէր կայ։
Արդարեւ անկեղծ սիրով լեցուն սիրտեր միշտ խոնարհ են, քանի որ կը զգան ուրիշներու զգացումները, եւ ուրիշը կը նկատեն որպէս իրենց «Ես»ին ուրիշ մէկ երեսը։ 

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդկային կեանքի մէջ շատ պակասներ կան անշուշտ, որոնց շատ ալ չեն անդրադառնար մարդիկ, տարուելով ամէնօրեայ զբաղումներու տարափէն։ Բայց միշտ կը զգացուի այդ պակասները լրացնելու պահանջքը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Սիրոյ տօնն է՝ սիրոյ բարեխօս Սուրբ Սարգիսի տօնը։ Արդարեւ, Սուրբ Սարգիսի տօնը կը յիշուի աղօթքներով, նաեւ յատուկ աւանդութիւններով՝ որոնք հայ ժողովուրդին բնորոշ արարողութիւններն են։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդկային բնաւորութեան ամենէն յայտնի արտայայտութիւններէն մէկն է՝ անյա՛գ ըլլալ՝ բաւարարութիւն, յագենալ չգիտցող կիրքերու գերին ըլլալ, անսահման եւ երբեմն ալ անկարելի փափաքներ ունենալ։ Կ՚ըսուի թէ մարդուն աչքը ծակ է՝ երբեք չի կշտանար, եւ նոյնիսկ որովայնը կշտանայ՝ աչքը չի կշտանար եւ անսահման, անհատնում պահանջներով միշտ աւելիին տիրանալ կ՚ուզէ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ապրող բոլոր էակներու մէջ միայն մա՛րդն է որ ունի «ապագայի գիտակցութիւն»ը, որ հետեւանքն է իր բանաւոր միակ էակը ըլլալուն։ Արդարեւ, միւս բոլոր կենդանի՝ ապրող էակները չունին վաղուան մտահոգութիւնը, այսինքն ապագայի գիտակցութիւնը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդս ամբողջութիւնն է մարմնի, այսինքն ֆիզիքական էութեան, մտքի եւ հոգիի։ Մարմինը կ՚աճի սնունդով, իր լայն առումով՝ հացով, իսկ միտքը կը զարգանայ գիտութեամբ։ Եւ հոգին կ՚ազնուանայ հոգեւոր սնունդով։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Բարկութիւն»ը, իր ամենալայն իմաստով, մարդուս հակազդեցութիւնն է անհաճոյ, անընդունելի եւ բարոյապէս վիրաւորիչ արարքի մը հանդէպ։ Անշուշտ, բարկութեան արտայայտութեան ձեւը կարեւոր է մանաւանդ մարդկային փոխյարաբերութիւններու մէջ։