Հոգե-մտաւոր

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂ­ԼԵԱՆ

Երէկ գիշեր երազ մը տեսայ. Իբրեւէ թէ Մեսրոպ Մաշտոց կ՚ապրէր ներկայ դարաշրջանը՝ շրջապատուած այժմու ազգի ղեկավարներով եւ կը փորձէր գիրերու գիւտը կատարել... կը տեսնէի հին Մաշտոցը՝ նոր օրերուն...:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂ­ԼԵԱՆ

Հայերէն կը հասկնայ, բայց՝ չի՛ խօսիր...
Այս խօսքը աղերս չունի Եւրոպա կամ Ամերիկա ապրող ձուլումի յաւակնորդ հայորդիներուն, այլ այս մէկը չքմեղանք է մեր ազգին մէջ բոյն դրած օտար ամուսնութեանց, ինքնարդարացման տարբերակ մը՝ այլասերման:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂ­ԼԵԱՆ

Ողորմածը կ՚ըսէր «մեր վրայ շիտակ պատ չի՛ փլիր»: ... Մեռա՜ւ, գնա՜ց, ու տակաւին այդ պատերը աննկուն կամքով կը շարունակին փլիլ մեր վրայ:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Չորեքշաբթի, 30 յուլիս 1908 թուականին, գրիչ մը հայ ազգի ղեկը ստանձնած անձանց ընթացքէն վրդոված, «Զիկ-Զակ» պատկերազարդ ծաղրաթերթի երկրորդ էջին մէջ անոնց տարած գործունէութիւնը կը բնութագրէ հետեւեալ տողերով.-

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂ­ԼԵԱՆ

Երէկ առիթը ունեցայ դիտելու Ապրիլ 24-ի նուիրուած ձեռնարկի մը բացման խօսքի բաժինը, ուր պարմանուհի մը ջինջ ու զուլալ հայերէնով կը խօսէր յետցեղասպանութեան հայ ժողովուրդի վերածնունդի ոգիին մասին: Ուշադրութիւնս գրաւեց հետեւեալ տողը՝ որուն երբեք ալ համաձայն պիտի չըլլայի. «Թշնամին չհասա՛ւ իր նպատակին»:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Ես ըսեմ տա՛սն... դուն ըսէ՛ հարի՜ւր...
Ես ըսեմ հարի՛ւր... դուն ըսէ՛ հազա՜ր...
Եւ զարմանալի չէ՛ որ հազարը դառնայ հարի՜ւր հազարներ. գուցէ հիմա, այս յօդուածը կարդացած պահուդ արդէն աշխարհի վրայ նուազագոյնը 10-20 ժողովներ տեղի կ՚ունենան հայկական գաղութներուն մէջ, որովհետեւ մեր մէջ բոյն դրած է ժողով գումարելու ախտը:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Այսօր երբ մարդիկ Ամերիկա երթալու «անփոխարինելի» երանութեան մասին կը մտածեն, կը կարդամ մեր թուականէն 71 տարիներ առաջ՝ 1950 թուականին Ամերիկա մեկնած ուսանող երիտասարդի մը մորմոքած նամակը.
«Եկայ Ամերիկա եւ ահա քանի տարի է ընկած եմ մի խուլ անկիւն, հայերից հեռու:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Անցնող շաբաթներուն բեմբասացի յատկութիւններ ունենալ կարծող երիտասարդ մը գրութիւններս կ՚որակէր «լալկանութիւն» եւ սիգանքով ու սոնքալով կ՚եզրակացնէ. «Նոյն կերակուրները մի՛ հրամցներ»:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Անցնող օրերուն համացանցի վրայ տարածուեցաւ Արցախի վերջին պատերազմի ռազմագերիներէն մէկուն տեսերիզը, ուր գերինէն մին յուզուած ու արտասուաթոր, դատաւորին կը դիմէր հետեւեալ խօսքերով. «Պարոն դատաւոր, տունը հիւանդ մայր ունիմ՝ որուն խնամակալը ես եմ...»:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Արար երրորդ. Պայքար աղքատութեան դէմ:
Հակառակ «Աստուածատուր» ու «առաքինասէր» ՄԱԿ-ի անխախտ ներկայութեան, հակառակ անոր աւելի քան 75 տարիներու «կենդանութեան», այսօր աշխարհի վրայ ինչքա՜ն մարդիկ կան, որ ցայսօր անօթի կը պառկին ամէ՛ն գիշեր եւ գուցէ սովահար մայթի մը անկիւնը աննշմար ձեւով կ՚անհետին: