Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

30 Ապ­րիլ 1911 թուա­կիր Հայ Մա­մու­լի մէջ կը հան­դի­պինք հե­տաքրք­րա­կան հա­տուած­նե­րու՝ ո­րոնք կը ներ­կա­յաց­նենք մեր սի­րե­լի՜ ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­նե­րուն՝ բաղ­դա­տե­լու եզր մը՝ ան­ցեա­լի դէպ­քե­րը եւ ներ­կան։ Ուս­տի, ինչ­պէս յա­ճախ կը կրկնենք, ներ­կան լաւ հասկ­նա­լու հա­մար, պէտք է ա­տեն ա­տեն նա­յիլ ան­ցեա­լի ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րուն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Որ­դե­սի­րու­թիւ­նը, մարդ­կա­յին ա­մե­նէն բնա­կան եւ նո՛յն­քան ան­կեղծ զգա­ցում­նե­րէն մէկն է։ Խոր­հե­ցէք ան­գամ մը սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ. ո՞վ իր զա­ւա­կը ա­մէն կեղ­ծի­քէ ա­մէն ա­րուես­տա­կան ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րէ զերծ, սրտանց չի սի­րեր։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Եր­կար հան­գիստ դա­դա­րէ մը վերջ՝ ա­հա­ւա­սիկ հա­սաւ վե­րա­մու­տը, ինչ­պէս՝ խան­դա­վառ եւ ո­գե­ւոր ա­մա­ռուան ե­ղա­նա­կէն յե­տոյ՝ տրտում եւ մե­լա­մաղ­ձոտ ա­շու­նը։ Ան­շուշտ, այս մա­սին զգա­ցում­ներ եւ տե­սա­կէտ­ներ կը տար­բե­րին իւ­րա­քան­չիւր ան­ձի հա­մար, ը­սենք յա­րա­բե­րա­կան կամ հա­մե­մա­տա­կան են ա­նոնք։ Ուս­տի ի­րա­պաշտ մէ­կու մը հա­մար, թէ՛ վե­րա­մու­տը, թէ՛ ա­շու­նը կեան­քի սո­վո­րա­կան ըն­թաց­քին մէջ հանգ­րուան­ներ են միայն, ո­րոնք ի­րա­րու կը յա­ջոր­դեն եւ բո­լո­րո­վին բնա­կան է այս։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յի­սուս երբ կը քա­րո­զէր, յա­ճախ կը տես­նէր, թէ ժո­ղո­վուր­դը չէր հե­ռա­նար ի­րենց «նիւ­թա­կան հաս­կա­ցո­ղու­թե­նէն» եւ ար­մա­տա­ցած գա­ղա­փար­նե­րէն, եւ չէր հասկ­ցուեր Իր խօս­քե­րուն եւ վար­դա­պե­տու­թեան ներ­քին ի­մաս­տը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

​Ստա­խօ­սու­թեան պատ­ճա­ռով մարդ կը մեռ­նի՞։ Այս հար­ցու­մին սո­վո­րա­կան եւ ժո­ղո­վուր­դի կող­մէ ընդ­հան­րա­պէս տրուած պա­տաս­խա­նը ծա­նօթ է մեր բո­լո­րին։ Ժո­ղո­վուր­դին մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը կ՚ը­սէ. «Սու­տէն ո՜վ մե­ռած է մին­չեւ հի­մա…»։ Այս է ընդ­հա­նուր կար­ծի­քը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

​Լոյ­սը եւ խա­ւա­րը, աշ­խար­հի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թե­նէն իսկ գո­յու­թիւն ու­նէր եւ մարդ­կա­յին կեան­քի վրայ ազ­դող, ա­նոր ըն­թացք տուող եր­կու հա­կա­դիր ու­ժեր, զօ­րու­թիւն­ներ են։ Լոյ­սը եւ խա­ւա­րը միշտ կար եւ միշտ ալ գո­յու­թիւն պի­տի ու­նե­նայ, քա­նի որ ա­նոնք ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան նախ­նա­կան եւ էա­կան տար­րերն են։

​ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

​Նոր Ուխ­տին խո­րա­նը՝ Յի­սուս Քրիս­տո­սի Խա՛չն է։
Ուս­տի Խա­չէն կը բխին յա­րու­թեան խոր­հուր­դը եւ բո­լոր խոր­հուրդ­նե­րը։ Ե­կե­ղեց­ւոյ կեդ­րո՛նն է խո­րա­նը՝ ո­րուն վրայ Խա­չին զո­հա­բե­րու­մը կը ներ­կա­յա­նայ զա­նա­զան խոր­հուրդ­նե­րու կա­տա­րու­մով՝ ծէ­սով եւ ա­րա­րո­ղու­թեամբ։
Ան միան­գա­մայն Յի­սուս Քրիս­տո­սի Սե­ղանն է՝ դէ­պի հոն հրա­ւի­րուած է Աս­տու­ծոյ Ժո­ղո­վուր­դը։ Եւ կարգ մը ծէ­սե­րու մէջ՝ խո­րա­նը խորհր­դա­նիշն է նաեւ «Գե­րեզ­մա­նին», քա­նի որ Քրիս­տոս ճշմար­տա­պէ՛ս մե­ռաւ եւ ճշմար­տա­պէ՛ս յա­րեաւ։ Ար­դա­րեւ Յի­սուս Իր աս­տուա­ծա­յին փառ­քը կը յայտ­նէ եւ ցոյց կու տայ, թէ Ինք Իր փառ­քին մէջ մտնե­լու հա­մար պար­տի անց­նիլ Խա­չի ճամ­բէն՝ Ե­րու­սա­ղէ­մի մէջ։ 

ԳԱ­ԼՈՒՍՏ ՔՀՆՅ. ԴԱՐ­ԲԻ­ՆԵԱՆ

Քրիս­տո­սէ ա­ռաջ խա­չը ա­նարգ՝ սոս­կում պատ­ճա­ռող գոր­ծիք մըն էր, ո­րուն վրայ մա­հուան դա­տա­պար­տուած չա­րա­գործ­նե­րը կը քա­ւէին ի­րենց յան­ցան­քը։ Սո­վորա­բար եր­կու կտոր փայ­տէ շինուած գոր­ծիք մըն էր զա­նա­զան դիր­քե­րով, ո­րուն վրայ տա­րա­ծե­լով դա­տա­պար­տեա­լը, կը կա­պէին կամ կը գա­մէին զայն մին­չեւ որ մեռ­նէր. եր­կար ժա­մա­նակ մար­մի­նը խա­չին վրայ կը մնար. ոչ ոք ի­րա­ւունք ու­նէր մօտե­նա­լու եւ ա­սի­կա ան­շուշտ իբր ազ­դա­րա­րու­թիւն մար­դոց, որ­պէս­զի ո­ճիր կամ այլ ծանր յան­ցանք­ներ չգոր­ծեն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ­կա­յին մո­լու­թիւն­ներ, տկա­րու­թիւն­ներ եւ թե­րու­թիւն­ներ կան, բայց դժբախ­տու­թիւ­նը այն չէ՛ որ ա­սանկ շե­ղում­ներ, սխալ­ներ կան, դժբախ­տու­թիւ­նը այն է, որ ա­նոնք որ գի­տեն, թէ ո՛ր­քան ա­ղէ­տա­լի է ա­նոնց գոր­ծու­նէու­թիւ­նը ի­րենց կեան­քին մէջ՝ կա­մաւ կը զո­հեն այդ ա­ղէտ­նե­րուն ի­րենց մար­մինն ալ, հո­գի՛ն ալ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ­կա­յին մտա­յին կազ­մու­թիւ­նը այն­պէս է որ մարդս չի կրնա՛ր պարզ կեր­պով, այ­սինքն՝ ա­ռանց զգա­լի՛ բա­նե­րու ա­նուն­նե­րը կամ բա­ռե­րը գոր­ծա­ծե­լու, բա­ցատ­րել մտքի կամ վե­րա­ցեալ ճշմար­տու­թիւն­նե­րու վե­րա­բե­րեալ գա­ղա­փար­ներ, հո­գե­ւոր ճշմար­տու­թիւն­ներ։