Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մեր սի­րե­լի՜ ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­նե­րը պի­տի յի­շեն՝ 9 Սեպ­տեմ­բեր 2015 թուա­կիր «ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ»ի այս սիւ­նակ­նե­րուն մէջ անդ­րա­դար­ձած էինք «ապ­շե­ցու­ցիչ դատ»ի մը, նոյն խո­րագ­րով։ Հա­կիրճ ակ­նարկ մը նե­տենք այդ գրու­թեան, որ պատ­մուածք մըն էր։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ինչ­պէս ա­ւե­լի ա­ռաջ ը­սինք, Մեծ պահ­քի կի­րա­կի­նե­րու շար­քին նման՝ յի­նանց շրջա­նին ալ կա՛յ կի­րա­կի­նե­րու շարք մը՝ ըստ Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ տօ­նա­ցոյ­ցին։ Այս շար­քին չոր­րորդ Կի­րա­կին կը կո­չուի «Կար­միր Կի­րա­կի»։­

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Եր­բեք խոր­հա՞ծ էք Աս­տու­ծոյ յա­ւի­տե­նա­կա­նու­թեան վրայ. այն ճշմար­տու­թեան մա­սին՝ որ ան­փո­փոխ է եւ մշտնջե­նա­ւոր։ Ար­դա­րեւ մարդ­կա­յին մտքի ըմբռ­նո­ղա­կան կա­րո­ղու­թիւ­նը սահ­մա­նա­ւոր է։ Ան կը կար­ծէ հասկ­նալ եւ ըմբռ­նել ի­րա­կա­նու­թիւն­նե­րը, բայց հա­զիւ մէկ մա­սը միայն կրնայ ի­մա­նալ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Ով որ ծա­րաւ է՝ թող ին­ծի գայ եւ խմէ։ Ով որ ին­ծի կը հա­ւա­տայ, ինչ­պէս Սուրբ Գիր­քը կ՚ը­սէ.- Ա­նոր սիր­տէն կեն­սա­տու ջու­րի գե­տեր պի­տի բղխին» (ՅՈՎՀ. Է 37)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ու­շադ­րու­թիւն ը­րա՞ծ էք սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ, մար­դիկ ընդ­հան­րա­պէս, կեան­քին ար­ժէ­քը կը տես­նեն «քա­նա­կու­թեան» մէջ՝ ե­թէ ո­րե­ւէ բան շատ է, տա­րա­ծուած է, բազ­մա­թիւ է, ճոխ է, ա­պա ու­րեմն ան մեծ ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նէ, իսկ ե­թէ քիչ է, չա­փա­ւոր է, պարզ է, հա­մեստ ե­րե­ւոյթ մը կը պար­զէ՝ ա­նի­կա այն­քան ար­ժէք չի ներ­կա­յաց­ներ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Սա ա­նու­րա­նա­լի ի­րո­ղու­թիւն մըն է, թէ պատ­մու­թեան մէջ «ծի­սա­կան վէ­ճեր» պա­տա­հած են Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ, ինչ­պէս կը վկա­յեն պատ­մա­կան զա­նա­զան ի­րա­դար­ձու­թիւն­ներ։ Ար­դա­րեւ հար­ցը զուտ կրօ­նա­կան մար­զի մէջ տես­նել սխա՛լ է, քա­նի որ ան ա­ւե­լի ըն­դար­ձակ գետ­նի վրայ՝ ըն­կե­րա­յին փոխ­յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու մա­կար­դա­կով պէտք է դի­տել եւ ըստ այնմ ու­սում­նա­սի­րել։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Ան­հա­տա­կա­նու­թիւն» իր լայն ա­ռու­մով կը նշա­նա­կէ՝ անձ­նա­կա­նու­թիւն, ինք­նու­թիւն, իսկ ա­ւե­լի սեղմ ի­մաս­տով՝ զօ­րա­ւոր նկա­րա­գիր։ Ան­հա­տա­կա­նու­թիւ­նը ան­ձին ինքն է՝ ի­րեն սե­փա­կան յատ­կու­թիւն­նե­րով ու ե­րե­սով, ան­հա­տա­կա­նու­թիւ­նը այս ի­մաս­տով ա՛յն է՝ ի՛նչ որ ան­ձին կը վե­րա­բե­րի, իւ­րա­յա­տուկ է եւ ե­զա­կա՛ն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Աշ­խար­հա­մա­տուռ» կը նշա­նա­կէ՝ աշ­խար­հա­ժո­ղով բազ­մու­թեան յատ­կա­ցուած ե­կե­ղե­ցի, այ­սինքն՝ բո­լոր աշ­խար­հի պատ­կա­նող ե­կե­ղե­ցի։ Աշ­խար­հա­մա­տուռը Սիո­նի այն վեր­նա­տան ա­նունն է՝ ուր Քրիս­տոս Վեր­ջին Ընթ­րի­քը կա­տա­րեց եւ Հա­ղոր­դու­թեան խոր­հուր­դը հաս­տա­տեց։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդս իր կեան­քի տե­ւո­ղու­թեան՝ կը դի­մա­ւո­րուի զա­նա­զան «ար­ժէք»նե­րով, ո­րոնց մէջ կը ստի­պուի նա­խընտ­րու­թիւն մը ը­նել։ Ան­շուշտ, որ կան հա­ւա­սար ար­ժէք­ներ, բայց ա­նոնց մէջ կայ միշտ «հա­ւա­սար­նե­րու մէջ ա­ռաջ­նա­կարգ»ը՝ ո­րը ճշդել շատ ան­գամ դժուար կ՚ըլ­լայ, եւ նոյ­նիսկ ան­կա­րե­լի, մա­նա­ւանդ կեան­քի բազ­մա­տե­սակ զբա­ղում­նե­րուն մէջ։

 ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Ու սրտիդ ա­հու­դո­ղէն եւ աչ­քե­րուդ տե­սած բա­նե­րէն, ա­ռա­ւօ­տուն պի­տի ը­սես.- Ե­րա­նի՜ թէ ի­րի­կուն ըլ­լար՝ ու ի­րի­կունն ալ պի­տի ը­սես.- Ե­րա­նի՜ թէ առ­տու ըլ­լար» (Բ Օ­ՐԻՆ. ԻԸզ 67)։