Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

28 հոկտեմբեր 1908 թուականին արեւը ո՜վ գիտէ քանիերորդ անգամ էր որ ծագեցաւ. բայց այդ օրը ԺԱՄԱՆԱԿ-ը առաջի՛ն անգամ լոյս տեսաւ։
Անշուշտ կարելի չէ մրցիլ արեւուն հետ, որ դարեր, շրջաններ անընդհատ, անընդմէջ եւ անդադար, անշեղ կերպով կը ծագի եւ կը շարունակէ ծագիլ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Անհրաժե՛շտ է մտքի զարգացման մշակումը ժողովուրդի մը մէջ անհատներու նկատմամբ, որպէսզի երկրի մը հանրապետական դրութիւնը ապահով եւ տեւական մնայ, ինչպէս յաճախակի կը շեշտուի։
Արդարեւ, մտքի զարգացումը կարեւոր է անհատներու համար, որովհետեւ անոր շնորհիւ է, որ ազատութիւնը կրնան գործադրել խոհականութեամբ եւ ուղղամտութեա՛մբ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Աստուած խռովութիւն սերմանողներուն մատուցած զոհը չ՚ընդունիր, այլ զանոնք խորանէն կը ճամբէ, որպէսզի նախ երթան հաշտուին իրենց եղբայրներուն հետ. Աստուած կ՚ուզէ Ինք խաղաղիլ խաղաղութեան աղօթքներով։ Աստուծոյ աչքին ամենագեղեցիկ պարտաւորանքը մեր խաղաղութիւնն է, մեր համերաշխութիւնը, ամբողջ հաւատացեալ ժողովուրդին միութիւնն է Հօր, Որդիին եւ Սուրբ Հոգիին մէջ», կ՚ըսէ Սուրբ Կիպրիանոս Կարթաղենացի։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Երբ կ՚աղօթենք կրնանք Աստուած «Հայր» կոչել, քանի որ «Իր» մարդացեալ «Որդին» զայն «մեզի» այդպէս «յայտնեց». Հոգին ալ զԻնք մեզի այդպէս ճանչցուց։ Ինչ որ ո՛չ մարդը կրնայ ըմբռնել եւ ո՛չ ալ հրեշտակային զօրութիւնները ընդնշմարել, այսինքն Որդիին Հօր հետ «անձնական յարաբերութիւն»ը, Որդիին Հոգին մեզ անոր մասնակից կ՚ընէ, մեզ որ կը հաւատանք, թէ Յիսուս է Քրիստոսը եւ թէ մենք Աստուծմէ ծնած ենք։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ուժը, իր ամենալայն առումով այն բարոյական առաքինութիւնն է, որ դժուարութիւններուն մէջ կ՚ապահովէ վճռակամութիւնը եւ հաստատամտութիւնը օգտակարին կամ բարիին հետապնդումին մէջ։ Արդարեւ, բարոյապէս ուժո՛վ է այն մարդը, որ կարողութիւն ունի դժուարութիւններու եւ արգելքներու դիմադրելու եւ շարունակելու իր ճամբան՝ իր մտադրած նպատակին հասնելու համար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Գիտութիւնը սահման չունի. այն որ կը կարծէ, թէ ամէն ինչ գիտէ, չարաչար կը սխալի, քանի որ ան «չգիտցածները» չի գիտեր, «չգիտցածներուն» չ՚անդրադառնար։ Այս իմաստով գիտունը այն է՝ որ իմաստութիւնը ունի չգիտցածներուն անդրադառնալու, չգիտցածները «գիտնա՛լու»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ կ՚ապրի կեանք մը՝ որ ժամանակի տարբեր հատուածներէ կը բաղկանայ։ Վայրկեաններ, ժամեր, օրեր, ամիսներ եւ տարիներ… բայց անոնցմէ ոչ մէկը կը նմանի միւսին։ Զոր օրինակ, ապրուած ժամ մը երբեք չի նմանիր ուրիշ ժամուան մը. ժամէ ժամ կը փոխուի մարդուս տրամադրութիւնը՝ արտաքին եւ ներքին զանազան ազդակներու համեմատ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Անյագ մարդը անգո՛ւթ է նաեւ, քանի որ չի կրնար զսպել եւ չափաւորել իր կիրքերը։ Ան իր նպատակին հասնելու համար ամէն միջոց արդարացի կը նկատէ, բայց իր անյագութեան պատճառով երբեք չի կրնար հասնիլ իր նպատակին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Վիպականութիւնը՝ «romantisme» ծաղկեցաւ տասնիններորդ դարուն Ֆրանսայի մէջ՝ որպէս հետեւանք Ֆրանսական յեղափոխութեան յառաջ բերած մեծ յեղաշրջումներուն։
Քնարերգութեան խոր ազդեցութիւնը եւ զգացումը կը տիրապետէին, եւ այս պատճառաւ գրագէտները եղած էին ճշմարտութենէ աւելի՝ սիրոյ, յոյսի, ատելութեան եւ բաղձանքի գերիները։ 

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ժողովրդական առածը կ՚ըսէ. «Արջը որսալէդ առաջ՝ չծախես անոր մորթը»։ Ասիկա կը նշանակէ՝ թէ պէտք չէ ծախսենք այն դրամը, որ մեր ձեռքերուն մէջ չի գտնուիր տակաւին։