ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
«Օրհնեալ է Աստուած, մեր Տիրոջ Յիսուս Քրիստոսի Հայրը, որ իր առատ ողորմութեամբ մեզ վերստին ծնաւ, որպէսզի Յիսուս Քրիստոսի մեռելներէն յարութիւն առնելովը ունենանք կենդանի այն յոյսը՝ թէ պիտի ժառանգենք անկեղծ, անարատ եւ անթառամ կեանքը, որ երկինքի մէջ պահուած է ձեզի համար։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Մինաս Թոխատցի աշուղը՝ Լեհաստանի Իլվով (Լէմպէրկ) քաղաքէն, ապրած ԺԶ դարուն վերջերը, առաջին երգիչն է՝ որ յօրինած է երգիծական տաղեր։ Թոխատցի հայ գրականութեան մէջ երգիծական սեռին առաջին մշակը կը նկատուի։
Երգիծող եւ կատակաբան աշուղը հիւսած է սրամիտ եւ հեգնախառն տաղեր հերիսայի, ճանճերու, ծխախոտի եւ ակռայի ցաւի մասին։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
«Վասնզի ո՞վ առաւօտին հասնելով, լոյսին ծագած պահուն կը վախնայ թէ պիտի մութ ըլլայ» (ՆԱՐԵԿ Բան ԺԷ)։ Եւ հոն ուր լոյս կայ, հոն խաւար չկա՛յ, որովհետեւ լոյսը կը փարատէ, կը ցրուէ, կը չքացնէ ամէն խաւար։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Գիտութիւնը երբեք «օրէնք»ը խափանելու կամ փոխելու չի ձգտիր, որովհետեւ բացարձակապէս անկարելի է այդ, այլ կը ձգտի ինքզինք անոր յարմարցնելու, անոր հետ համերաշխ գործելու, եւ մէկ խօսքով՝ անոր բացարձակ հեղինակութիւնը, իշխանութիւնը ճանչնալու, եւ անոր հպատակելու։ Բնական օրէնքներու գերիշխանութենէն ազատագրուելու միակ կերպն է անոնց հպատակիլ։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Ստորեւ, կը շարունակենք ներկայացնել Տիրան Չրաքեանի «Ինտրա» բանաստեղծական-մտածողական շունչով գրուած արձակներէն նմոյշ մը։
Հատուածը կը ներկայացնենք բնատիպին բոլորովին հաւատարիմ մնալով։ Արդարեւ, Ինտրա յաճախ բառերը ձեւափոխած է ազատօրէն՝ յստակ նպատակով։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Տիրան Չրաքեան (1875-1921) ծանօթ է՝ «Ինտրա» ծածկանունով, ծնած է Կ. Պոլիս, ուսումը ստացած է Պոլսոյ հայկական վարժարաններուն, ապա՝ Պոլսոյ եւ Փարիզի գեղարուեստից դպրոցներուն մէջ, իբր նկարիչ։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
«Ազատութիւն» եւ «օրէնք», երկու արժէքներ, որոնք կը կանոնաւորեն թէ՛ անհատական եւ թէ հաւաքական կեանքը։ Ուստի մարդ կ՚ապրի «ազատ», բայց միշտ հպատակ «օրէնք»ի տրամադրութիւններուն։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Մանաւանդ ներկայ օրերուն բժիշկին եւ բժշկութեան կարեւորութեան կ՚անդրադառնան մարդիկ եւ կը վկայեն անոնց կարեւորութեան մարդկային կեանքի մէջ։
Բժիշկը կարեւոր դեր մը կը խաղայ մարդկային անհատական կեանքին մէջ եւ անշուշտ հաւաքական՝ ընկերային կեանքի մէջ։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Ապագան յստակ տեսնելու համար պէտք է յաճախ անցեալին ակնարկ մը նետել։ Մենք ալ այս ուղղութեամբ յաճախ կը թղթատենք մամուլի հին էջեր, գիտնելու համար թէ ի՜նչեր պատահած են անցեալին, եւ մասամբ բաղդատել անոնք ներկայի դէպքերու հետ եւ այդ բաղդատութեան շնորհիւ որոշել ապագան։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
«Իմաստութիւն» իր ամենալայն առումով կը նշանակէ՝ հմուտ, խոհեմ, հեռատես ըլլալ, հանճար, մտացիութիւն։ Իմաստութիւնը, այս իմաստով կ՚ենթադրէ ծայրագոյն գիտութիւն, հմտութիւն եւ փորձառութիւն, որոնց միջոցով մարդ կրնայ ուղիղ գործել, կատարեալ ըլլալ եւ լուծումներ գտնել հարցերու, յաղթահարել դժուարութիւնները, տոկալ նեղութիւններու։
