Հոգե-մտաւոր

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Գրականութեան հարուստ պատմութեան, ինչպէս նաեւ տարբեր մշակոյթներու կամրջման մէջ կարեւոր դեր ունեցած են թարգմանիչները, որոնք լեզուական սահմանները անցնելով կարեւորած են գաղափարն ու փիլիսոփայական մտածողութիւնը. անոնք միակ միջոցն էին օտար աշխարհը ծանօթացնելու ուրիշներուն. անոնց թարգմանական աշխատանքն էր հայելին Եւրոպայի, Ամերիկայի եւ այլ երկիրներու մտածողութեան եւ այդ իսկ պատճառով գրականութեան, ինչպէս նաեւ ընկերութեան մէջ կարեւոր դեր մը ունէին, սակայն այսօր կը տեսնենք, թէ նուազած է անոնց ունեցած կարեւորութիւնը, չըսելու համար ընդհանրապէս վերացած:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մինչեւ օրս բազմիցս բարձրաձայնած ենք սփիւռքի մէջ գրեթէ ամէն օր շարունակուող լեզուի նահանջի մասին. աւելի քան կէս դար հայ մամուլը իր մտահոգութիւնը յայտնած ու պէտք եղածէն շատ աւելի բարձրաձայնած է. սակայն այսօր կու գանք տարբեր մտահոգութեամբ. ո՛չ միայն սփիւռքի, հայրենիքի մէջ եւս վտանգուած է հայոց լեզուի ապագան:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Այսօրուան կրօնը նո՛յնն է քսանմէկ դար առաջ Քրիստոսի քարոզած կրօնին՝ մարմինով ալ բացատրուած հոգիի կրօնին, կամ ինչպէս սովորութիւն է եղած ըսել, այսօրուան կրօնն է «հաւատքի եւ գործի կրօն»ը, երկուքն ալ իրարու մէջ ձուլուած, իրարու ագուցուած, մէկը միւսով ամբողջացուած, կամ իրարմով բացատրուած։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Առիթով մը հօրեղբայրս, երկու հօրաքոյրներս հաւաքուած լուրջ ձեւով կը փորձէին լուծել հօրս ծննդեան հանելուկը. հօրս ծննդեան թուականը ո՛չ ոք գիտէր։ Ողորմած մեծմայրս կ՚ըսէր «դպրոցները նոր սկսած էր». չեմ գիտեր ինչպէս հօրեղբայրս կը յիշէր, որ ձմեռ էր, նոր տարուան շրջան մը:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հոգեւոր բաւարարութեան եւ ներքին խաղաղութեան սերտօրէն առընչուած միջոցներէն մին է «խորհրդածական պահեր»ը՝ որոնք պէտք է ստեղծել կեանքի ընթացքին։
Արդարեւ, մարդուս կեանքը մտահոգութիւններով, դժուարութիւններով, նեղութիւններով, զանազան աշխարհային զբաղումներով խճողուած կեանք մըն է:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մարդկային ապրումներուն ամենէն դժուար ու վիրաւորական զգացումներէն մէկը հակառակ ամէն տեսակ զոհողութեանց գնահատուած չըլլալու գիտակցութիւնը ունենալն է. մեր ընկերութեան մէջ մենք ունեցած ենք բազմաթի՜ւ հայորդիներ, որոնք հակառակ իրենց ամէ՛ն տեսակի զոհողութեանց արժանի գնահատանքը չեն ստացած, սակայն, հակառակ այդ բոլորին, շարունակած են անձնուրաց նուիրուիլ այն առաքելութեան՝ որուն կը հաւատան:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Մէկը բերին անոր առջեւ, խուլ ու դժուարախօս եւ կ՚աղաչէին որ անոր վրայ ձեռք դնէ։ Ժողովուրդէն մէկդի առնելով զանիկա, իր մատները անոր ականջներուն մէջ խոթեց ու թքաւ, եւ անոր լեզուին դպաւ, ապա երկինք նայելով հառաչեց եւ ըսաւ անոր.- Եփփաթա, (որ կը նշանակէ բացուէ՛) եւ իսկոյն անոր ականջները բացուեցան եւ անոր լեզուին կապը քակուեցաւ եւ շիտակ կը խօսէր։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

«Տղաս, եթէ տեսնես մէկը գետին ինկած է... կից մըն ալ դուն տուր»:
Այս խօսքերը հազար անգամ լսած եմ մեծմօրս բերնէն. քիչ մը տարօրինակ էր: Իմ տեսած միւս բոլոր ծերերը գրեթէ օրհնութիւնը կը բաշխէին, իսկ մեծմայրս կը յորդորէր ինկածը գետնէն հանելու փոխարէն հարուած մըն ալ տալ ու անցնիլ: 

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Աշխարհի վրայ ինքզինք մինակ կարծել եւ այդպէս զգալ, ամենէն ջլատող եւ յուսահատեցնող պարագան է, որ կրնայ մարդս ամենէն գձուձ վարմունքի, ամենէն աղտոտ հաշիւներու առաջնորդել։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Վերջերս «Արեւելք» լրատուականի հետ մտերմիկ զրոյց մը ունեցայ. զրուցավարը՝ Սարգիսը ուզեց պաշտօնականէն դուրս ելլենք եւ խօսինք այնպէս՝ ինչպէս պիտի խօսէինք մեր անձնական ընկերային զրոյցներու ժամանակ. այս առաջարկը ընդունելով որոշեցի հեռու մնալ պաշտօնական բոլոր ձեւակերպութիւններէ եւ ըլլալ այն՝ ինչ եմ սովորական առօրեայի ընթացքին: