Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ազնուականութիւնը միայն դասակարգի, հարստութեան տիտղոսի, եւ դիրքի մէջ փնտռել եւ գտնել կարծել՝ նախապաշարո՛ւմ մըն է լոկ. ախտաժէտ մտայնութիւն մը՝ որ ամբողջ պատմութեան ընթացքին ընկերային դասակարգերը ըմբոստացուցած է թէ՛ խորհուրդով, թէ՛ գործերով։
Այս իմաստով, «ժողովրդապետութիւն»ը այդ հին եւ ժամանակավրէպ մտայնութեան հասունցուցած պտո՛ւղն է։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Համ­բե­րու­թեան պա­կա­սը շատ բան կորսնց­նե­լու պատ­ճառ կ՚ըլ­լայ մար­դուս, այն ա­մէն ինչ՝ որ պի­տի կա­րե­նար շա­հիլ համ­բե­րա­տա­րու­թեամբ։
Յայտ­նի ա­ռա­ծը, որ կ՚ը­սէ.- Տա­սը ան­գամ չա­փէ, մէ՛կ ան­գամ կտրէ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Տարինե՜ր առաջ, եթէ չեմ սխալիր, 1970-ական թուականներուն էր, դպրոցական ընկեր մը, իմ ամէն օր անցած ճամբուս վրայ, խանութ մը կ՚աշխատէր։ Ամէն անգամ որ առիթը ունենայի եւ ինքն ալ յարմար ըլլար, կը տեսնէի զինք եւ «հինէն-նորէն» կը խօսէինք, թէ՛ դպրոցական յուշերը կ՚արթնցնէինք եւ թէ՛ օրուան զանազան իրադարձութիւններու մասին կարճ, բայց շատ հաճելի խօսակցութիւններ կ՚ունենայինք։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Կեանքը արդեօք անվերջ կրկնութիւններու ամուլ շրջան մը կամ անհասանելի նպատակի մը ընթա՞ցքն է։
Երբ հապճեպ ակնարկ մը նետենք անցեալին եւ զայն բաղդատենք ներկայ ժամանակով՝ պիտի տեսնենք, որ շատ բան չէ փոխուած, միայն անձեր եւ միայն արտաքին երեւոյթներ, բայց ըստ էութեան նո՛յն տեսարանն է, որ կը պարզուի մեր առջեւ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Խաչվերաց»ը հինգ տաղաւարներու հինգերորդն է, այսինքն՝ վերջին տաղաւարը։ Եւ կարծես կը հասնի այս «վերջին» տաղաւարը՝ Խաչվերացը, կը վերջանայ կամ վերջանալու մօտ կը զգայ մարդ նաեւ տարին։
Արդարեւ, «վերջին»ներ միշտ թախիծ՝ տխրութիւն կը պատճառեն մարդուս։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Baruch Spinoza (1632-1677), Աստուծոյ երկրի վրայ ըլլալու մասին իր տեսակէտով աննախընթաց գաղափար մը յայտնած է։ Մինչդեռ կրօններու մեծամասնութիւնը Աստուած նկատած եւ նկարագրած են գերբնական եւ գերաշխարհիկ Էակ մը՝ Անձ մը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Իր ամենալայն առումով, «բարոյականութիւն»ը մարմնաւորումն է բարիին՝ գեղեցիկին՝ ճշմարիտին եւ արդարին, որ կը ներկայացնէ բարոյական բարձր արժէք մը՝ բարձրութիւն, ազնուութիւն, առաքինութիւն եւ գիտակցութիւն։
Իսկ «բարոյագիտութիւն»՝ «éthique» կը նշանակէ՝ փիլիսոփայական ուսմունք բարոյականութեան՝ որպէս հասարակական գիտակցութեան ձեւերէն մէկուն մասին՝ բարոյական կանոններ՝ սկզբունքներ քարոզող խրատաբանութիւն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ արարածը իրապէս «աշխարհ» մըն է՝ ինքն իրեն անծանօթ, ինքն իրեն օտար։ Եւ մարդ երբ չի ճանչնար ինքզինք, ապա ուրեմն ինչպէ՞ս ճանչնայ իր նմանը՝ ուրիշը, որ բոլորովին «տարբեր աշխարհ» մըն է։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Բնութեան եւ յայտնութեան միջոցով, Աստուած, Իր նախախնամութեամբ եւ Իր Ս. Հոգիին ազդեցութեամբ կը խօսի մարդուս։ Արդարեւ, բազմաթիւ եւ այլազան միջոցներով Աստուած կը ջանայ Ինքզինք ճանչցնել մարդուս եւ Իրեն հետ հաղորդ դարձնել զանոնք։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Կոն­ֆի­կիոս կ՚ը­սէ, թէ՝ «գի­տուն է այն մար­դը՝ որ եր­բեք հար­ցում հարց­նե­լէ չի խու­սա­փիր, ան­դա­դար կը հարց­նէ»։­
Ար­դա­րեւ, ի­մաս­տու­թիւ­նը պէտք է միա­նայ գի­տու­թեան, որ­պէս­զի կա­տա­րեալ եւ ի­րագործելի ըլլայ ան։